Η φοροδιαφυγή είναι έγκλημα εναντίον όλων μας! Προτάσεις για τον περιορισμό της.

Πριν από μερικές βδομάδες, από το site του Συλλόγου μας, ξεκίνησε ένας διάλογος για τον περιοσμό της φοροδιαφυγής.
Στο διάλογο αυτό υπήρξε ανταπόκριση με την αποστολή ενός μεγάλου αριθμού προτάσεων, στο site του Συλλόγου, στο e-mail του, αλλά και στη σελίδα του στο facebook.

Από τις προτάσεις που έχουμε παραλάβει μέχρι σήμερα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίασε αυτή, που -κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας της- ονομάσαμε ως “Σύστημα παρακολούθησης ταμειακών ροών”. Τη βρίσκουμε αρκετά ενδιαφέρουσα. Για το λόγο αυτό τη δημοσιεύουμε και σας καλούμε να μας πείτε την άποψή σας, έτσι ώστε να υπάρξει περαιτέρω επεξεργασία, με στόχο να σταλεί, κατά το επόμενο διάστημα, στο Υπουργείο Οικονομικών, στους βουλευτές και στα πολιτικά κόμματα.

Μπορείτε να σχολιάσετε την πρόταση, είτε στη σελίδα των “σχολίων” (μπορείτε να οδηγηθείτε σ’ αυτή από το link που βρίσκεται κάτω από τον τίτλο του άρθρου), είτε στέλνοντας e-mail στη γραμματεία του Συλλόγου, στη διεύθυνση .
Η άποψή σας ή η πρότασή σας μπορεί να διατυπωθεί είτε επώνυμα, είτε ανώνυμα.


Πρόταση για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής:
Σύστημα ελέγχου ταμειακών ροών.

Εισαγωγή:
Η φοροδιαφυγή δεν είναι πρόβλημα που λύνεται εύκολα. Ιδίως σε μία χώρα όπως η Ελλάδα, στην οποία αυτή συνιστά όχι απλά μακροχρόνια παράδοση, αλλά τρόπο ζωής, για έναν μεγάλο αριθμό επαγγελματιών.
Μάλιστα, η φοροδιαφυγή δείχνει να έχει αν όχι την ευρεία κοινωνική αποδοχή, τουλάχιστον μία ευρύτατη κοινωνική ανοχή. Αυτό παρατηρείται ακόμη και σήμερα, τη στιγμή που όλοι πλέον γνωρίζουμε ότι η φοροδιαφυγή αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που προκάλεσαν τη σημερινή κρίση.

Όμως, αυτός ο “τρόπος ζωής” συνιστά παράλληλα και μία μεγάλη και διαρκή κοινωνική αδικία.

Από την άλλη πλευρά, η φοροδιαφυγή, αποτελεί σήμερα το κυριότερο αίτιο για την καχεξία των φορολογικών εσόδων και το τεράστιο δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας.

Παράλληλα, σήμερα που η δυσχερής δημοσιονομική θέση του Κράτους οδηγεί σε “οριζόντιες” περικοπές ιδίως προς τους μισθωτούς, η φοροδιαφυγή καταλήγει να συνιστά έναν σημαντικά μεγάλο παράγοντα πολιτικού κόστους.

Οι κυριότεροι εχθροί της φοροδιαφυγής είναι η πολιτική βούληση και η τεχνολογία.
Η τεχνολογία για την καταπολέμησή της υπάρχει, ή μπορεί να δημιουργηθεί.
Η πολιτική βούληση, έστω και αν δεν είναι εμφανής σήμερα, εν τούτοις δημιουργείται αναγκαστικά, καθ’ όσον η διατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης θα διακινδυνέψει την ύπαρξη και τη συνέχεια του παρόντος πολιτικού σκηνικού, μία εξέλιξη που σήμερα πλέον είναι εμφανής. Συνεπώς, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι σήμερα υφίσταται και η πολιτική βούληση για τη σοβαρή καταπολέμηση του φαινομένου.

Η πρόταση:
Η πρότασή μας στηρίζεται στην πρακτική του ελέγχου των “ταμειακών ροών” κάθε οικονομικής μονάδας, με βάση τον Αριθμό Φορολογικού Μητρώου.

Οι ταμειακές ροές μπορούν να εντοπισθούν από:
- τις τράπεζες
- κρατικές υπηρεσίες
- την “φοροκάρτα” (η οποία θα αρχίσει να διατίθεται στο κοινό)
- τις αποδείξεις αγορών
- τα εισοδήματα που ο φορολογούμενος δηλώνει στη δήλωσή του

Οι ταμειακές ροές χρησιμοποιούνται για να εντοπιστούν τυχόν διαφορές μεταξύ του εισοδήματος που δηλώνει ο φορολογούμενος στη δήλωσή του και της εμφανιζόμενης μεταβολής στην περιουσιακή του θέση..

Η λειτουργία του ελέγχου των ταμειακών ροών:

Η λειτουργία ενός κεντρικού ηλεκτρονικού συστήματος “ελέγχου των ταμειακών ροών” (Κεντρικός Φορέας) το οποίο θα ανήκει στο Υπουργείο των Οικονομικών και θα συγκεντρώνει και θα επεξεργάζεται τα στοιχεία εισοδήματος και περιουσίας των φορολογούμενων, δηλαδή τα στοιχεία που θα συλλέγει:

α) από τις Τράπεζες:
Στο τέλος κάθε χρόνου, οι τράπεζες, στέλνουν στον Κεντρικό Φορέα, με βάση το ΑΦΜ του κάθε καταθέτη, τα υπόλοιπα των πελατών τους, τη μεταβολή των υπολοίπων σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο και ενδεχόμενα (αν βρεθεί ότι όντως έχει κάποια πρακτική αξία) και το σύνολο των χρεώσεων και πιστώσεων κατά τη διάρκεια του έτους. Εάν κάποιος φορολογούμενος έχει περισσότερους από έναν λογαριασμούς σε μία τράπεζα, τότε όλα τα υπόλοιπα θα ενσωματώνονται ενιαία στην αναφορά της Τράπεζας.

Προβλήματα για διερεύνηση:
- Πώς θα γίνεται ο χειρισμός των κοινών λογαριασμών; Σε ποιό ΑΦΜ θα λογίζεται η αύξηση ή η μείωση των καταθέσεων; (αυτό το ζήτημα μπορεί να επιλυθεί κατά το σχεδιασμό του μέτρου).
- Ύπαρξη τραπεζικού απορρήτου. Στο ζήτημα αυτό μπορεί να υπάρξει η κατάλληλη νομοθετική ρύθμιση, σύμφωνα με όσα ισχύουν και σε άλλα κράτη (μη ισχύς του απορρήτου για τις φορολογικές αρχές).

β) από κρατικούς φορείς:
Οι ανά περίπτωση αρμόδιοι κρατικοί φορείς διαβιβάζουν (μέσω ειδικού προγράμματος) προς τον Κεντρικό Φορέα, κάθε στοιχείο το οποίο αφορά σε μεταβολή της (ταμειακής) περιουσιακής θέσης του φορολογούμενου.
Για παράδειγμα, αν ο φορολογούμενος αγόρασε ένα ακίνητο, υπάρχουν τα σχετικά στοιχεία στην αρμόδια ΔΟΥ του. Αν ο φορολογούμενος αγόρασε ή πούλησε ένα αυτοκίνητο, επίσης υπάρχουν τα σχετικά στοιχεία της συναλλαγής.

γ) από τη φοροκάρτα:
Η φοροκάρτα, καταγράφει τις δαπάνες τις αγορές του φορολογούμενου κατά τη διάρκεια του έτους και τις “μεταδίδει” προς τον Κεντρικό Φορέα, που παρακολουθεί τις εξελίξεις των ταμειακών του ροών.

δ) από τις αποδείξεις αγορών:
Οι αποδείξεις χρησιμοποιούνται για να τεκμηριώσουν τις δαπάνες που έκανε ο φορολογούμενος κατά τη διάρκεια του έτους και τις οποίες δηλώνει στη φορολογική του δήλωση.

ε) από το δηλούμενο εισόδημα:
Το στοιχείο αυτό που προκύπτει από τη φορολογική δήλωση, αποτελεί τη βάση της σύγκρισης με τα στοιχεία που προκύπτουν από τις προηγούμενες ροές.

Η επεξεργασία των στοιχείων:

Αφού το Υπουργείο Οικονομικών συγκεντρώσει και επεξεργασθεί τις παραπάνω “ροές” (α, β, γ και δ), τις συγκρίνει με τα στοιχεία που αναφέρονται στη φορολογική δήλωση (ε) και θα επισημαίνει κάθε “ασυμφωνία”.

Μία “ασυμφωνία” είναι εύκολο να επισημανθεί (με ηλεκτρονική επεξεργασία).
Για παράδειγμα, εάν κάποιος έχει δηλώσει εισόδημα 30.000 ευρώ και παρατηρείται μία αύξηση των καταθέσεών του κατά 40.000, τότε ο φορολογούμενος θα καλείται από τη ΔΟΥ για να δώσει εξηγήσεις.
Ή, εάν ένας φορολογούμενος δηλώνει εισόδημα 30.000 ευρώ και παράλληλα φέρεται να έχει αγοράσει ένα σπίτι αξίας 150.000, τότε η διαφορά θα πρέπει να δικαιολογείται είτε από αντίστοιχη μείωση των καταθέσεών του, ή από τραπεζικό δανεισμό. Σε διαφορετική περίπτωση θα καλείται για να δώσει εξηγήσεις.

Από την άλλη πλευρά, αν παρατηρείται μείωση των καταθέσεών του κατά 100.000 ευρώ, χωρίς να αιτιολογείται από τις αγορές (είτε καταναλωτικές, είτε περιουσιακών στοιχείων, είτε από άλλους λόγους που αναφέρονται στη φορολογική δήλωση), τότε μπορεί να υποκρύπτεται κάποια παράνομη συναλλαγή, ή ακόμη και εξαγωγή κεφαλαίου σε άλλη χώρα, χωρίς αυτό να έχει δηλωθεί.

Σημεία προσοχής:
Ο πολίτης που φοροδιαφεύγει, μπορεί να “ξεγελάσει” το προτεινόμενο σύστημα, απλά παρακρατώντας μετρητά στο σπίτι του, ή σε θυρίδα.
Γρήγορα όμως θα παραιτηθεί απ’ αυτή την προσπάθεια, αφού θα διαπιστώνει ότι είναι επικίνδυνο να διακρατά μετρητά, ενώ παράλληλα θα είναι δύσκολο να τα χρησιμοποιήσει.

Κομβικό σημείο για την επιτυχία ενός ηλεκτρονικού συστήματος παρακολούθησης των ταμειακών ροών, είναι η επιμονή στην απαγόρευση πραγματοποίησης συναλλαγών με μετρητά, σε πράξεις άνω των 3.000 ευρώ και ακόμη, η μείωσή του στα 1.500 ευρώ, όπως έχει ήδη προαναγγελθεί. Αν μάλιστα το όριο αυτό μειωθεί στα 1.000 ευρώ στο μέλλον, η αποτελεσματικότητα του μέτρου αυξάνεται. Το σημείο αυτό, πρακτικά “αχρηστεύει” τα μετρητά στις συναλλαγές και αναγκάζει το χρήμα να “περάσει” μέσα από το τραπεζικό σύστημα.


Σύστημα συλλογής αποδείξεων:
Η υιοθέτηση του παραπάνω συστήματος των “ταμειακών ροών”, θα επιτρέψει και μία διαφορετική λειτουργία του συστήματος των αποδείξεων.

Μία προτεινόμενη αλλαγή, βασίζεται στον προσδιορισμό από τις φορολογικές αρχές ενός συγκεκριμένου ποσού, το οποίο είναι λογικό ότι μπορεί να ξοδεύεται χωρίς τη λήψη αποδείξεων, από κάθε πολίτη. Το ποσό αυτό, δύσκολα θα μπορούσε να κυμαίνεται μεταξύ των 3.000 έως 5.000 ανά έτος, ανά ενήλικα.
Έτσι, ο φορολογούμενος θα πρέπει να παρουσιάζει αποδείξεις που θα προκύπτουν από τη σχέση: Εισόδημα, μείον το παραπάνω όριο χωρίς αποδείξεις, μείον την αύξηση της “καθαρής” θέσης του, όπως προκύπτει από την παρακολούθηση των ταμειακών ροών των περιουσιακών του στοιχείων..
Για παράδειγμα, εάν κάποιος έχει εισόδημα 40.000 ευρώ και το “χωρίς αποδείξεις ποσό” έχει ορισθεί στα 5.000 ευρώ, τότε οι αποδείξεις που θα πρέπει να παρουσιάσει θα είναι:
40.000 - (5.000 + αύξηση καθαρής θέσης). Δηλαδή, αν ο  φορολογούμενος αυτός, κατανάλωσε 20.000 ευρώ με αποδείξεις, τότε θα πρέπει να προκύπτει ότι κατέθεσε στην τράπεζα τα υπόλοιπα 15.000 ευρώ, κάτι που θα πρέπει να επιβεβαιώνεται από την παραπάνω παρακολούθηση των ταμειακών ροών.

Για το ποσό που δε συμφωνεί, ο φορολογούμενος θα επιβαρύνεται με κάποιο ποσό φόρου (για παράδειγμα το ποσό του φόρου της χαμηλότερης κλίμακας της φορολογίας εισοδήματος, δηλαδή 10%). Δηλαδή, αντί να “επιβραβεύεται” ο φορολογούμενος με bonus επειδή συγκέντρωσε αποδείξεις, θα μπορούσε να “τιμωρείται” επειδή δε συγκέντρωσε αποδείξεις (και με τον τρόπο αυτόν, δε συνέβαλε στον “πόλεμο” κατά της φοροδιαφυγής).

Βεβαίως, ο φορολογούμενος μπορεί να επιλέγει να κρατά κάποιο ποσό σε μετρητά στο σπίτι του, κάτι το οποίο βεβαίως δε μπορεί να ελεγχθεί. Αυτό βεβαίως είναι δικαίωμά του. Όμως, θα πρέπει να γνωρίζει ότι, ακόμη και αν αποφασίσει να διατηρεί κάποιο ποσό στο σπίτι του, αυτό θα θεωρείται ότι δαπανήθηκε χωρίς αποδείξεις και συνεπώς θα υποστεί κάποιου είδους κόστος (αυξημένη φορολογία) για την επιλογή του αυτή.


Προβληματισμοί από την υιοθέτηση του παραπάνω μέτρου:

Η κατάργηση του τραπεζικού απορρήτου, ή ακόμη και η χρήση των ταμειακών ροών του κάθε φορολογούμενου για τη διαπίστωση της ειλικρίνειας της δήλωσής του, ίσως να αποτελέσουν μία “αιχμηρή” εξέλιξη για ένα σύστημα και μία κοινωνία που έχουν μάθει να αποδέχονται τη φοροδιαφυγή σαν κάτι το φυσιολογικό και ένα είδος “τρόπου ζωής”.

Θα πρέπει να ληφθεί υπ’ όψη ότι, με δεδομένο ότι η ελληνική κοινωνία αποδέχεται τη φοροδιαφυγή σαν ένα φυσιολογικό φαινόμενο και καθώς η εφαρμογή ενός τέτοιου συστήματος παρακολούθησης των “ταμειακών ροών”, μπορεί να την εξαλείψει ή να την περιορίσει σε μικρό χρονικό διάστημα, θα υπάρξει μία έντονη κοινωνική διαμαρτυρία, για την αντιμετώπιση της οποίας η Κυβέρνηση θα πρέπει να έχει επεξεργασθεί τους κατάλληλους τρόπους.

Βέβαια, η υιοθέτηση μίας μεθόδου όπως αυτή που προτείνουμε παραπάνω, δε μπορεί από μόνη της να λύση το μεγάλο πρόβλημα της φοροδιαφυγής. Η μέθοδος αυτή ίσως βοηθήσει στο να "δυσκολέψει" λίγο τα δεδομένα για τους επίδοξους φοροφυγάδες, ενώ παράλληλα θα διευκολύνει την αποκάλυψη. Θα απαιτηθούν πολλά και συντονισμένα μέτρα. Κυρίως όμως -το επαναλαμβάνουμε- θα απαιτηθεί η επαρκής πολιτική βούληση. Η οποία, δυστυχώς, μέχρι σήμερα δεν υπήρξε. Για διάφορους λόγους. Ίσως και επειδή το "μαύρο" χρήμα, πάντα συνέβαλε στην αναπαραγωγή του σημερινού άρρωστου πολιτικού συστήματος.


Τέλος,  βασική παράμετρος για την αποδοχή και την επιτυχία μίας νέας μεταρρύθμισης στη φορολογία, είναι η αλλαγή της στάσης του ιδίου του Κράτους και η προσπάθεια δημιουργίας (δε χρησιμοποιούμε τη λέξη “αποκατάσταση” επειδή ουσιαστικά ποτέ δεν υπήρξαν) σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ του Κράτους και του πολίτη.
Η αναξιοπιστία του ίδιου του Κράτους είναι ο βασικός αντίλογος των πολιτών, σε κάθε προσπάθεια διαλόγου που επιχειρείται μαζί τους, με θέμα τη φοροδιαφυγή.
Αναξιοπιστία για την ειλικρίνεια του Κράτους, για την αποτελεσματικότητα της λειτουργίας του, για τις προθέσεις του να “πατάξει” τη φοροδιαφυγή στα μεγάλα εισοδήματα, αναξιοπιστία για την πιθανή χρήση που θα κάνει το Κράτος της δυνατότητάς του να λαμβάνει γνώση των τραπεζικών υπολοίπων.
Η αναξιοπιστία αυτή, μπορεί να καταπολεμηθεί μόνον με πραγματική αλλαγή στη στάση του Κράτους.



Καταγράψτε την άποψή σας!
Στείλτε μας την πρότασή σας!
Συμβάλλετε στον περιορισμό της φοροδιαφυγής!