Τι δεν λένε για τις συντάξεις;

Του Παναγιώτη Ζαμπέλη*

​​Τα τελευταία τρία χρόνια οι Ελληνες συνταξιούχοι έζησαν μια απερίγραπτη εμπειρία βλέποντας τις συντάξεις τους να μειώνονται από 16% έως και 55%. Ο ταλαιπωρημένος συνταξιούχος κοιτάζει τα απομεινάρια της σύνταξης που παίρνει και αναρωτιέται αν η καταστροφή τελειώνει εδώ ή μήπως υπάρχει και συνέχεια. Η επίσημη Πολιτεία αποφεύγει επιμελώς να του απαντήσει. Κανένας δεν διαβεβαιώνει σήμερα επίσημα τους συνταξιούχους ότι δεν θα γίνουν άλλες περικοπές. Το μέσο συνταξιοδοτικό εισόδημα, μετά τις περικοπές, ανέρχεται σε περίπου 920 ευρώ και ο αριθμός των συνταξιούχων αγγίζει τα 2,8 εκατομμύρια. Οι ετήσιες δαπάνες συντάξεων είναι περίπου 27,6 δισ. ευρώ. Ενα ποσό που είναι πάνω από το 50% των πρωτογενών δαπανών του προϋπολογισμού. Βέβαια, υπάρχουν και οι εισφορές, οι οποίες όμως καλύπτουν ολοένα και μικρότερο μέρος των συντάξεων, επειδή από τη μια μεριά το πλήθος των συντάξεων αυξάνει, ενώ από την άλλη τα έσοδα των εισφορών περιορίζονται λόγω της οικονομικής κρίσης. Με βάση τις τρέχουσες δυσχέρειες της ελληνικής οικονομίας, υπάρχουν τρία ατράνταχτα δεδομένα:

1. Οι συνταξιούχοι, προφανώς, θα συνεχίσουν να αυξάνονται, έστω και αν αυτός ο ρυθμός της αύξησης μειωθεί κάπως.

2. Τα ποσά των εισφορών, στην καλύτερη περίπτωση, δεν αναμένεται να αυξηθούν στα επόμενα χρόνια, μάλλον το αντίθετο είναι πιο πιθανό.

3. Οι δυνατότητες χρηματοδότησης των συνταξιοδοτικών ελλειμμάτων από τον κρατικό προϋπολογισμό θα είναι ολοένα και πιο περιορισμένες.

Αρα, τι συμπέρασμα βγαίνει; Λυπάμαι πολύ, αλλά κάποιος θα πρέπει να πει τα δυσάρεστα νέα στους συνταξιούχους. Ας το κάνει η πολιτική ηγεσία στην οποία και ανήκει αυτό το «προνόμιο». Γνωρίζοντας την απάντηση στο ερώτημα, απλά λέω ότι, αν και προσεγγίζω τη νόμιμη ηλικία συνταξιοδότησης, προσωπικά δεν έχω κανένα πλάνο να συνταξιοδοτηθώ στα επόμενα χρόνια, επειδή το συνταξιοδοτικό μας σύστημα θα έχει παραδώσει το πνεύμα πριν έρθει η ώρα να υποβάλω την αίτηση συνταξιοδότησης. Από την άλλη, αντιλαμβάνομαι ότι κάποια στιγμή θα πρέπει να «αδειάσω τη γωνιά» σε κάποιο νέο άτομο που περιμένει να εργαστεί.

Στην Ελλάδα το συνταξιοδοτικό σύστημα είναι κρατικό και είχε στόχο την κάλυψη του συνόλου των εισοδημάτων των συνταξιούχων. Για τον λόγο αυτό, συνήθιζε να παρέχει συντάξεις που ήταν στο επίπεδο των μισθών, με ένα πλαφόν της τάξης περίπου των 2.500 ευρώ τον μήνα. Το ισχύον συνταξιοδοτικό σύστημα δεν προέβλεπε τη διαμόρφωση εναλλακτικών συνταξιοδοτικών παροχών από άλλα μέσα πέραν του κρατικού συστήματος. Αυτό δεν άφηνε το παραμικρό περιθώριο για ιδιωτικές συντάξεις και ούτε κίνητρα ούτε κατάλληλο περιβάλλον υπήρχαν για τέτοιες εναλλακτικές.

Το κρατικό συνταξιοδοτικό σύστημα θεώρησε ότι δεν χρειάζεται να αφεθούν περιθώρια σε άλλα μη κρατικά συνταξιοδοτικά σχήματα. Αυτή ήταν η απόφαση της πολιτικής ηγεσίας, είτε αυτή ήταν δεξιά είτε ήταν σοσιαλιστική, με την αμέριστη υποστήριξη του συνδικαλιστικού κινήματος και των αριστερών κομμάτων.

Στη χώρα μας υπάρχουν αυτή τη στιγμή 2,8 εκατ. συνταξιούχοι που εξαρτούν το σύνολο σχεδόν του εισοδήματός τους από το κρατικό συνταξιοδοτικό σύστημα. Ακόμα, υπάρχει περίπου 1 εκατομμύριο εργαζόμενοι στον στενό και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Αν λάβουμε υπόψη ότι υπάρχουν συνολικά περίπου 8 εκατ. πολίτες ηλικίας άνω των 18 ετών, τότε βγαίνει το συμπέρασμα ότι στην Ελλάδα το 50% του ενήλικου πληθυσμού περιμένει να ζήσει από το κράτος. Αυτό συμβαίνει σε πολύ λίγες χώρες στον κόσμο.

Η πραγματικότητα αυτή δεν έτυχε ποτέ να ανησυχήσει καμία πολιτική δύναμη ή κάποιο σοφό μυαλό. Ετσι λοιπόν μπορούμε να αναρωτιόμαστε για το ποιος θα έχει το θάρρος να κοιτάξει κατάματα τους σημερινούς (και τους αυριανούς) συνταξιούχους και να τους πει όλη την αλήθεια; Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι, ακόμα και αν η Ελλάδα βρει σύντομα τον δρόμο προς την πολυπόθητη ανάπτυξη, οι συντάξεις όχι μόνο δεν θα επανέλθουν στα προηγούμενα επίπεδα αλλά μάλλον θα χρειαστεί να περικοπούν και άλλο.

Η πολιτική ηγεσία δεν έχει αντιληφθεί ότι το θέμα των περικοπών των συντάξεων δεν αφορά μόνο τους σημερινούς συνταξιούχους. Το πρόβλημα πλήττει εξίσου τους νεότερους που βλέπουν ότι δεν πρόκειται να λάβουν τις συντάξεις που τους είχαν υποσχεθεί, αλλά πολύ μικρότερες. Αλλά το χειρότερο είναι ότι κανένας δεν σκέφτεται να τους πει την αλήθεια και να τους βοηθήσει να λάβουν την πρωτοβουλία να μεριμνήσουν για τα γεράματά τους.

Τι θα έπρεπε να κάνει η κυβέρνηση αν ήθελε να είναι υπεύθυνη απέναντι στους πολίτες:

1. Να διερευνήσει σοβαρά τις αντοχές του υπάρχοντος συνταξιοδοτικού συστήματος και το ενδεχόμενο παραπέρα περικοπών συντάξεων, με απώτερο στόχο τον έλεγχο του κόστους, μαζί με την ανάγκη για μείωση του υψηλού ποσοστού σημερινών εισφορών.

2. Να δημιουργήσει άμεσα έναν και μοναδικό φορέα συντάξεων με ένα ενιαίο πλαίσιο εισφορών και παροχών, ο οποίος θα καταβάλλει τις συντάξεις και θα εισπράττει τις εισφορές, καταργώντας όλα τα υπάρχοντα κρατικά ασφαλιστικά ταμεία.

3. Να δημιουργήσει πλαίσιο προαιρετικής (ή και υποχρεωτικής για τους νεότερους) συμμετοχής σε ιδιωτικά συνταξιοδοτικά σχήματα κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα, με σταδιακό πέρασμα από το ένα σύστημα στο άλλο. Ο ρυθμός του σταδιακού περάσματος θα πρέπει να μελετηθεί προσεκτικά. Χρειάζεται επειγόντως να αντιμετωπιστεί το συνταξιοδοτικό με ρεαλισμό και να εξαιρεθεί από το αδιέξοδο πολιτικό παιχνίδι.

 

 

*Ο κ. Παναγιώτης Ζαμπέλης είναι αναλογιστής, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της AON Hewitt.

 

Πηγή: kathimerini.gr

 

 

 

11

Διαβάστε το άρθρο από την πηγή του