Μια ευκαιρία για πολιτική λύση στη Συρία

Του Θανου Π. Ντοκου*

Είτε είναι το καθεστώς Ασαντ υπεύθυνο για τη χρήση χημικών όπλων, είτε όχι, είτε οι ΗΠΑ πραγματοποιήσουν την απειλούμενη περιορισμένου εύρους στρατιωτική επιχείρηση, είτε όχι, το πιθανότερο είναι ότι σε μερικές εβδομάδες από σήμερα η Συρία θα βρίσκεται περίπου στην ίδια κατάσταση: ο αριθμός των νεκρών, των προσφύγων και των εκτοπισμένων θα συνεχίσει να αυξάνεται, οι φρικαλεότητες και τα τυφλά αντίποινα εναντίον μαχητών και αμάχων και από τις δύο πλευρές θα μεγαλώνουν το ρήγμα στα θεμέλια της συριακής κοινωνίας και η εμφύλια σύγκρουση θα απειλεί να αποσταθεροποιήσει ακόμη περισσότερο μια ιδιαίτερα ασταθή και εύφλεκτη περιοχή.

Η ρωσική πρόταση περί διεθνούς ελέγχου επί του χημικού οπλοστασίου της Συρίας έχει -με μια πρώτη ματιά- παρελκυστικά χαρακτηριστικά, θα μπορούσε όμως να δώσει μια πολύ χρήσιμη διέξοδο για παρασκηνιακή συνεννόηση με στόχο τη σύγκληση μιας διεθνούς διάσκεψης για την εύρεση πολιτικής λύσης. Η επίτευξη μιας τέτοιας λύσης προϋποθέτει την εύρεση του σημείου τομής των βασικών συμφερόντων των τριών κύριων παικτών: ΗΠΑ, Ρωσία, Ιράν (χωρίς, βεβαίως, να είναι ασήμαντος ο ρόλος και η επιρροή τριών άλλων κρατών: Σαουδικής Αραβίας, Ισραήλ και Τουρκίας). Οι δυσκολίες στις σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας προκαλούνται κυρίως από την αυταπάτη της Μόσχας ότι είναι ακόμη υπερδύναμη και την αλαζονική άποψη κέντρων αποφάσεων στην Ουάσιγκτον ότι η Ρωσία είναι ένας αντίπαλος χωρίς διεθνή επιρροή, ρόλο και συμφέροντα που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Επί της ουσίας, δεν θα πρέπει να θεωρείται αξεπέραστο πρόβλημα η ικανοποίηση των ρωσικών επιδιώξεων για διατήρηση ναυτικής βάσης, συμμετοχή στις ενεργειακές διεργασίες στην Ανατολική Μεσόγειο και, κυρίως, αναγνώριση του διεθνούς ρόλου της Μόσχας. Αμεσο στόχο της διεθνούς κοινότητας θα πρέπει να αποτελέσει η σύγκληση διάσκεψης (Γενεύη ΙΙ), με κεντρική επιδίωξη τον σχηματισμό μεταβατικής κυβέρνησης που θα περιλαμβάνει τα μετριοπαθή στοιχεία της (κοσμικής) αντιπολίτευσης, αλλά και αξιωματούχους του Κόμματος Μπάαθ που δεν έχουν κατηγορηθεί για εγκλήματα πολέμου (εδώ θα πρέπει να αποφευχθεί το τραγικό σφάλμα των Αμερικανών στο Ιράκ, όπου η προσπάθεια πλήρους «απο-μπααθοποίησης» της χώρας οδήγησε τον κρατικό μηχανισμό και τις δυνάμεις ασφαλείας σε κατάρρευση, ενώ ενίσχυσε σημαντικά τις ομάδες που πολέμησαν κατά της αμερικανικής κατοχής). Στο πλαίσιο αυτό, η Ρωσία θα αναλάβει να πείσει τον Ασαντ να παραδώσει την εξουσία και να αναχωρήσει για κάποια χώρα που θα του προσφέρει άσυλο και οι ΗΠΑ θα πρέπει να πείσουν την –εξαιρετικά κατακερματισμένη– συριακή αντιπολίτευση, και δευτερευόντως τη Σαουδική Αραβία και την Τουρκία, να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με στελέχη του καθεστώτος. Ιδιαίτερα σημαντική θα είναι τυχόν συμμετοχή του Ιράν στη διάσκεψη, κάτι το οποίο θα ανοίξει ενδεχομένως τον δρόμο για ουσιαστική πρόοδο στις διαπραγματεύσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης. Βεβαίως, δεν μπορεί να ικανοποιηθεί η ιρανική επιδίωξη περί διατήρησης του άξονα με τη Συρία και τη λιβανέζικη Χεζμπολάχ, αλλά το Ιράν –ιδιαίτερα ευαίσθητο ως θύμα επίθεσης με χημικά όπλα από το Σαντάμ Χουσεΐν– θα μπορούσε να εξασφαλίσει άλλα ανταλλάγματα στο πλαίσιο μιας διευρυμένης διαπραγμάτευσης με τις ΗΠΑ.

* Ο κ. Θάνος Π. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ.

Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

8