Καιρός να σκεφτούμε ξανά για τον ευρωπαϊκό Νότο

Tου Kevin Featherstone*

Οι μαθητές στα σχολεία της Βρετανίας διδάσκονταν ότι αυτό που καθόρισε την «Ευρώπη» ήταν «οι Ελληνες, οι Ρωμαίοι και η Βίβλος». Αυτή η ένδοξη κληρονομιά ίσως να παραμελείται αρκετά συχνά πλέον, αλλά η επίσκεψη της περασμένης εβδομάδας του Ιταλού πρωθυπουργού, Ενρίκο Λέτα, στην Αθήνα προσέφερε την ευκαιρία να κτίσουμε πάνω σε αυτή την παράδοση με νέους και ευφάνταστους τρόπους. Η αρμονική συνεννόηση ανάμεσα στον Λέτα και τον Σαμαρά ήταν ξεκάθαρη, με τον πρώτο να ικανοποιεί τους πάντες, υποστηρίζοντας ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση πρέπει να κάνει περισσότερα για να βοηθήσει την Ελλάδα. Οπως άλλες κυβερνήσεις που σχεδιάζουν τις ευρωπαϊκές τους προεδρίες, υποσχέθηκαν να συνεργασθούν στενά στην απόπειρά τους να διαμορφώσουν τη βραχυπρόθεσμη ευρωπαϊκή ατζέντα.

Ποτέ στο παρελθόν δεν είχε συμπέσει η προεδρία της Ευρωπαϊκής Ενωσης να βρίσκεται στα χέρια των κυβερνήσεων της Αθήνας και της Ρώμης τον ίδιο χρόνο. Αυτό δημιουργεί μία μείζονα ευκαιρία να γίνει το 2014 το «έτος του Νότου» και να στρέψει την προσοχή της Ευρώπης σε μία πιο θετική ατζέντα από αυτήν που παρουσιάζεται στα διεθνή μέσα ενημέρωσης. Κοιτάζοντας την Ακρόπολη κατά τη διάρκεια του δείπνου τους, και οι δύο άντρες αναμφίβολα θυμήθηκαν τις συνδεδεμένες τους ιστορίες. Η Μεσόγειος είναι μία φυσική περιοχή: ιστορικά έχει κληροδοτήσει μείζονες πολιτιστικές παραδόσεις και έχει καθορίσει ταυτότητες.

Μία από αυτές τις ταυτότητες αφορά το τι τρώμε. Η μεσογειακή διατροφή είναι εδώ και καιρό φημισμένη για τη βοήθεια που προσφέρει στη βελτίωση της υγείας και του προσδόκιμου ζωής. Η παραδοσιακή διατροφή σχετίζεται με χαμηλά ποσοστά καρδιοπάθειας και καρκίνου. Η διατροφή αυτή βοηθά στην πρόληψη κατά της παχυσαρκίας και της ανάπτυξης μη μεταδοτικών χρόνιων ασθενειών. Αυτά είναι προβλήματα που βρίσκονται ανάμεσα στις πιο σημαντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η δημόσια πολιτική για το μέλλον σε όλον τον πλανήτη - και στις ανεπτυγμένες και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η υψηλή κατανάλωση φρουκτόζης και η επικράτηση των ανθρακούχων αναψυκτικών όπως η Pepsi και η Coca Cola είναι πληγές του σύγχρονου τρόπου ζωής μας. Η φρουκτόζη ενεργοποιεί ορέξεις στον εγκέφαλό μας και δεν μπορούμε να σταματήσουμε να τρώμε.

Η καθηγήτρια Αρτεμις Σιμόπουλος, του Κέντρου Γενετικής, Διατροφής και Υγείας της Ουάσιγκτον, είναι από τους πιο ενεργούς υποστηρικτές της νέας ατζέντας για τη δημόσια υγεία και της προώθησής της στην Ελλάδα. Το μήνυμά της είναι απλό: δεν είναι το συνολικό ποσό κατανάλωσης θερμίδων που έχει σημασία για την υγεία μας, αλλά η πηγή αυτών των θερμίδων. Επιπροσθέτως, η ατζέντα της ενώνει την Ελλάδα και την Ιταλία. Το 2010, ένα διεθνές συνέδριο στην Αρχαία Ολυμπία και ένα τον Νοέμβριο του 2012 στο κέντρο Μπελάτζιο της λίμνης Κόμο ανέπτυξαν μία λίστα με 14 προτάσεις για την επανεξισορρόπηση της σύγχρονης διατροφής, με έμφαση στα Ωμέγα 6, Ωμέγα 3 λιπαρά οξέα και τη διατροφή βασισμένη στα Ωμέγα. Ετσι, καθώς αναλογίζονται τις ευρωπαϊκές προεδρίες του 2014, η ελληνική και η ιταλική κυβέρνηση πιθανώς μπορούν να αρχίσουν από το να υιοθετήσουν αυτή την ατζέντα δημόσιας υγείας και να υποδείξουν τι μπορεί να προσφέρει ο Νότος στη σημερινή Ευρώπη. Και γιατί η Ελλάδα να μην υποστηρίξει την ίδρυση ενός ευρωπαϊκού κέντρου ή ιδρύματος στο έδαφός της για τη σύνδεση γενετικής, διατροφής και ευεξίας για την υγεία; Η νέα χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ενωση θα μπορούσε να υποστηρίξει την έρευνα σε ένα τέτοιο κέντρο για την προώθηση της επιστημονικής γνώσης στην αγρο-βιοτεχνολογία. Αυτό δε θα ήταν απομονωμένο ή αυτοαναφορικό: η βιομηχανία τροφίμων είναι μία από τις πιο σημαντικές για την Ελλάδα και οι διεθνείς μελέτες αποτελούν τομέα-κλειδί για τη μελλοντική της ανάπτυξη. Επίσης, τα οφέλη της δημόσιας εκστρατείας για τη βιομηχανία του τουρισμού είναι προφανή.

Αλλά η Μεσόγειος είναι ταυτόχρονα και μία φυσική περιοχή για το εμπόριο, τις μεταφορές, την ενέργεια και το περιβάλλον. Η Ευρώπη πρέπει να εντάξει το θαλάσσιο λεκανοπέδιο στο σκεπτικό για τα ζητήματα των πηγών ενέργειας και της εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων. Και οι κ. Σαμαράς και Λέτα την περασμένη Δευτέρα συνεχάρησαν αλλήλους για την προοπτική ενός νέου αδριατικού αγωγού φυσικού αερίου (TAP), που θα εισαγάγει και τις δύο χώρες στον διεθνή χάρτη ενέργειας φέρνοντας το αέριο από το Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη. Αλλά η ίδια η Μεσόγειος διαθέτει τεράστιες δυνατότητες στον τομέα των πηγών ενέργειας - που δεν περιορίζονται στα αποθέματα φυσικού αερίου κάτω από τη θάλασσα, τα οποία είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την Κύπρο. Σε συνδυασμό με αυτά είναι και η σημασία της ναυτιλιακής βιομηχανίας του Νότου για την Ευρώπη, της προοπτικής για νέες ναυτιλιακές τεχνολογίες και των πρωτοβουλιών βιοποικιλότητας. Και πάλι, και η Ελλάδα και η Ιταλία έχουν μείζονα συγκριτικά πλεονεκτήματα προσφοράς στην έρευνα και την ανάπτυξη της θαλάσσιας βιολογίας. Η λίστα μπορεί να επεκταθεί περισσότερο.

Στην περίοδο των σχεδίων διάσωσης και της τρόικας, είναι σημαντικό η Ελλάδα και η Ιταλία να εκμεταλλευτούν την κοινή αυτή ευκαιρία να παρουσιάσουν μία πιο ισορροπημένη εικόνα της Ευρώπης του Νότου. Αυτό θα μπορούσε να εμπεριέχει εκστρατείες και εκδηλώσεις από τις προεδρίες, ώστε να κινήσουν το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης. Αλλά την ίδια στιγμή πρέπει να προαναγγέλλει αισθητές κινήσεις από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την αλλαγή της ατζέντας της και τη λήψη πρωτοβουλιών. Υπάρχει προοπτική εδώ να συνδεθούν η βελτίωση της εικόνας και της φήμης με την έρευνα και τα νέα μοντέλα ανάπτυξης. Αυτή είναι μία ατζέντα όπου η Μεσόγειος έχει φωνή και η Ευρώπη είναι διατεθειμένη να την ακούσει.

* O κ. Kevin Featherstone είναι καθηγητής Σύγχρονων Ελληνικών Σπουδών στο London School of Economics και διευθυντής του Ελληνικού Παρατηρητηρίου.

 

 

Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

 

 

8

Διαβάστε το άρθρο από την πηγή του