Πού είναι ο μύθος της Ενωμένης Ευρώπης;

Του Τακη Αναστοπουλου*

Στις 28 Ιανουαρίου η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων (ΣΕΣ/ETUC) έκλεισε 40 χρόνια ζωής. Το ότι δεν γιορτάζουμε πλέον τις επετείους που σηματοδότησαν τις φάσεις της οικοδόμησης της Ενωμένης Ευρώπης είναι χαρακτηριστικό της ευρωκατήφειας που επικρατεί αυτήν την περίοδο. Είναι σαν να αποφεύγουμε την επιστροφή στις ρίζες, σαν το ευρωπαϊκό όραμα να έχασε τη λάμψη και την ορμή του. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι Ευρωπαίοι βάζουν σουρντίνα στο αφήγημα της Ευρώπης.

Πολλές είναι οι προφανείς αιτίες. Οι περισσότεροι θεωρούν ότι αυτό οφείλεται στην κρίση και την αναποφασιστικότητα της Ε.Ε. να την αντιμετωπίσει. Πιστεύουν ότι όταν χρειάστηκε να συνδράμει τα χειμαζόμενα μέλη της, η Ε.Ε. υπό την πίεση των ισχυρότερων κρατών απεκάλυψε το απεχθέστερο πρόσωπό της, εκείνο του ψυχρού υπολογιστή που με μπακαλίστικους λογαριασμούς θυσιάζει τα ιδεώδη στον βωμό του κέρδους. Εκτιμούν επίσης ότι η κρίση ενίσχυσε τις εθνοκεντρικές τάσεις. Κατ’ άλλους, το τέλος του Ψυχρού Πολέμου σήμανε και το τέλος της ανάγκης για την ύπαρξη της Ε.Ε.

Οπου όμως και αν εντοπίσουμε την αιτία, είναι σαφές ότι συχνά βλέπουμε την Ε.Ε. ανήμπορη να αρθρώσει πειστικό λόγο και να υψώσει ανάστημα. Ακόμα και όταν πρόκειται για την ουσία του ευρωπαϊκού προτάγματος, οι πολίτες αναρωτιούνται: πού είναι η Ευρώπη και ο αυτάρεσκος μύθος της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης στην παρούσα κρίση της ευρωπαϊκής χαλυβουργίας και αυτοκινητοβιομηχανίας; Τι κάνει η κοινωνική πολιτική της, εκτός από τη διάθεση αρκετών εκατομμυρίων ευρώ χωρίς όμως ένα ενοποιητικό σχέδιο, δίνοντας την εντύπωση ότι αυτό γίνεται μόνο και μόνο για να εξασφαλίσει ήσυχη συνείδηση στους ιθύνοντες;

Οι αιτιάσεις αυτές έχουν μια δόση αλήθειας. Δείχνουν ότι η Ε.Ε. βρίσκεται σε μια καμπή. Είναι ωστόσο σωστό να λέγεται ότι η κοινωνική πολιτική είναι απλά ένα προπέτασμα καπνού και ότι οι κοινωνικοί εταίροι δεν είναι παρά ένα επιπλέον γρανάζι του συστήματος; Οτι ο ρόλος των συνδικάτων πέραν της αυτοεκπλήρωσής τους συνίσταται στο να διαιωνίζουν αυτό το σύστημα; Τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Οι οργανωμένοι κοινωνικοί φορείς στο ευρωπαϊκό επίπεδο εκφράζονται μέσα από θεσμούς όπως η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και μέσα από τις πλατφόρμες κοινωνικού διαλόγου (διμερούς και τριμερούς) με επιστέγασμα τις συναντήσεις κορυφής που πραγματοποιούνται δύο φορές τον χρόνο, την παραμονή των Ευρωπαϊκών Συμβουλίων της άνοιξης και του φθινοπώρου. Λειτουργούν ως σύμβουλοι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην επιδίωξή της να εκφράσει το γενικό ευρωπαϊκό συμφέρον απέναντι στα επιμέρους εθνικά συμφέροντα. Ταυτόχρονα παίζουν ρόλο αισθητήρα που συλλαμβάνει και εκπέμπει τα μηνύματα τα οποία πρέπει να γνωρίζουν οι ηγεσίες τη στιγμή που παίρνουν αποφάσεις. Και όταν χρειαστεί προσφεύγουν, ως έσχατο μέσο, στην απεργία.

Ας πάρουμε, λόγω της πρόσφατης επετείου, το παράδειγμα της ΣΕΣ. Η συμβολή της στη διαμόρφωση της κοινωνικής πολιτικής δεν εξαντλείται στη στείρα αντιπαράθεση, αλλά συμμετέχει στη βελτίωση των συνθηκών των εργαζομένων μέσα από τον κοινωνικό διάλογο και την εμπέδωση της οικονομικής δημοκρατίας. Εχει αναδείξει προβλήματα που η κρατούσα άποψη έχει την τάση να παραβλέπει. Ενα από αυτά είναι η καταπολέμηση των ανισοτήτων. Για χρόνια, μόνο η ΣΕΣ εξέφραζε τέτοιες διεκδικήσεις. Τώρα πλέον αποτελεί έναν από τους άξονες της στρατηγικής με ορίζοντα δεκαετίας (Ε.Ε. 2020), που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και προς τον οποίο καλούνται τα κράτη-μέλη να συγκλίνουν. Οικονομολόγοι όπως ο νομπελίστας Στίγκλιτζ στο τελευταίο του βιβλίο θεωρούν τις ανισότητες ως το μεγαλύτερο πρόβλημα της παγκόσμιας οικονομίας. Ακόμα και η Κριστίν Λαγκάρντ, πρόσφατα στο Νταβός, μίλησε για μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς (inclusive society) και έκανε έκκληση να δοθεί η μάχη κατά της διεύρυνσης των ανισοτήτων («η υπερβολική ανισότητα διαβρώνει την ανάπτυξη, είναι διαβρωτική για την κοινωνία»).

Τα τεσσαρακοστά γενέθλια της ΣΕΣ δεν είναι ευκαιρία για επετειακή, δηλαδή μουσειακή αναφορά. Υπενθυμίζουν, σε όσους καταφέρνουμε να διατηρούμε καθαρή ματιά μέσα από τον αποφατικό λόγο που επικάθεται ως ιδεολογική αιθαλομίχλη πάνω στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, ότι δεν είναι σωστό να πετάμε το μωρό μαζί με τα νερά του μπάνιου, δηλαδή να απαξιώνουμε τα πάντα ρίχνοντας στο καλάθι των αχρήστων και ό,τι θετικό έχει γίνει. Οι κοινωνικοί εταίροι μάς βοηθούν προς αυτήν την κατεύθυνση, γιατί έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στο να ξαναβρεί η Ε.Ε. τον βηματισμό της.

* Ο κ. Τάκης Αναστόπουλος είναι τ. διευθυντής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

 

 

Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ


6

Διαβάστε το άρθρο από την πηγή του