«Λεφτά υπάρχουν»: αλήθεια ή μαγική εικόνα;

Του Ανδρεα Δρυμιωτη*

Λ ​​έγεται ότι όταν πρωτοπήγαν οι αστροναύτες στο Διάστημα, διαπίστωσαν ότι δεν μπορούσαν να γράφουν με τα στιλό διαρκείας λόγω της έλλειψης της βαρύτητας. Ακριβώς το ίδιο παθαίνουμε και στη Γη όταν προσπαθούμε να γράψουμε με στιλό διαρκείας και το χαρτί δεν είναι οριζόντιο αλλά κάθετο. Οι Αμερικανοί, ύστερα από έρευνες που κοστίσαν πολλά εκατομμύρια δολάρια, κατασκεύασαν ένα στιλό με εσωτερική πίεση που μπορούσε να γράφει κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, ακόμα και στο Διάστημα. Οι Ρώσοι, όταν διαπίστωσαν ότι έχουν το ίδιο πρόβλημα, εφοδίασαν τους αστροναύτες τους με μολύβια (αντί για στιλό διαρκείας) και έτσι έλυσαν το δικό τους πρόβλημα. Δεν γνωρίζω αν η ιστορία είναι αληθινή ή κατασκεύασμα του Ψυχρού Πολέμου, αλλά περιέχει ένα σημαντικό δίδαγμα: ένα πρόβλημα μπορείς να το αντιμετωπίσεις είτε βρίσκοντας κάποια λύση είτε παρακάμπτοντάς το. Μάλιστα, λέγεται ότι ο καλύτερος τρόπος για να ξεχωρίσεις έναν manager από κάποιον τεχνικό είναι να τους δώσεις το ίδιο πρόβλημα για επίλυση. Ο τεχνικός θα επιδιώξει να βρει λύση, ενώ ο manager θα προσπαθήσει να παρακάμψει το πρόβλημα.

Θυμήθηκα την ιστορία αυτή παρακολουθώντας τη συζήτηση που άρχισε σχετικά με την αντικατάσταση εφοριακών γιατί δεν έπιασαν τους στόχους τους. Ενας από τους στόχους που είχαν ήταν να εισπράξουν από τους τελεσίδικα βεβαιωμένους φόρους περίπου 2 δισ. ευρώ μέσα στο 2012. Αν παρακολουθήσει κανείς την εξέλιξη του ληξιπρόθεσμου χρέους προς τις εφορίες, εύκολα θα διαπιστώσει ότι με τη μεθοδολογία που ακολουθείται σήμερα είναι αδύνατη η αντιμετώπισή του. Μόνο μέχρι τον Οκτώβριο του 2012 προστέθηκε «νέο» ληξιπρόθεσμο χρέος 11,025 δισ. ευρώ με ποσοστό είσπραξης στο «νέο» χρέος μόνο 9,0%. Το συνολικό ποσό του ληξιπρόθεσμου αυτού χρέους είναι μέχρι το τέλος Οκτωβρίου 54,59 δισ. ευρώ. Το αντίστοιχο ποσό για όλο το 2011 ήταν 44,891 δισ. ευρώ και στο τέλος του 2010 ήταν 38,944 δισ. ευρώ. Οι αριθμοί δυστυχώς είναι αμείλικτοι και δεν επιδέχονται «πολιτικούς» εξωραϊσμούς. Προσοχή! Εδώ δεν μιλάμε για φοροδιαφυγή αλλά για τελεσίδικα βεβαιωμένους φόρους και πρόστιμα τα οποία συσσωρεύονται χωρίς να εισπράττονται. Τα νούμερα είναι ιλιγγιώδη. Είναι μεγαλύτερα από τα χρήματα που θα πάρουμε σωρευτικά με την τελευταία δόση. Είναι φανερό ότι οι υπάρχοντες μηχανισμοί είναι αδύνατο να ανταποκριθούν. Το πρόβλημα εντείνεται γιατί με την πάροδο του χρόνου η είσπραξη γίνεται δυσκολότερη (επιχειρήσεις κλείνουν, οι υπόλογοι εξαφανίζονται κ.ο.κ.) και το κράτος υποχρεώνεται σε διαγραφές χρέους.

Αξίζει πάντως να δούμε έστω και επιφανειακά την ιστορία αυτού του περίφημου ληξιπρόθεσμου χρέους γιατί έχει σημαδέψει την πολιτική ιστορία του τόπου τα τελευταία χρόνια. Οταν αναζητούν χρήματα στο υπουργείο Οικονομικών, πάντα βρίσκεται κάποιος που τους θυμίζει ότι υπάρχει ένα μεγάλο ποσό από τελεσίδικα βεβαιωμένους φόρους που «θα μπορούσε» να εισπραχθεί. Η τελευταία φορά που δόθηκε κάποια προσέγγιση ήταν επί υπουργίας Παπακωνσταντίνου, όταν παρουσιάστηκε μια λίστα στη Βουλή με σύνολο περίπου 38 δισ. ευρώ και πρώτο στη λίστα κάποιον που χρωστούσε στην εφορία περίπου 1 δισ. ευρώ. Θυμίζω μάλιστα ότι ο κ. Παπακωνσταντίνου ήθελε να διαγράψει ένα πολύ μεγάλος μέρος από το ποσό αυτό χαρακτηρίζοντάς το «μη εισπράξιμο», αλλά έγινε ο κακός χαμός γιατί όλοι πίστευαν ότι ουσιαστικά ήθελε να χαρίσει χρέη προς το Δημόσιο και έτσι δεν έγινε καμία διαγραφή. Για την ιστορία, φαίνεται ότι αυτό το κονδύλι είχαν ανακαλύψει στο ΠΑΣΟΚ στην προεκλογική περίοδο του 2009 και έβγαλαν το συμπέρασμα ότι «λεφτά υπάρχουν». Προσωπικά το είχα ξανακούσει να συζητείται και να αναζητούνται τρόποι να εισπραχθεί επί υπουργίας Αλογοσκούφη το 2008, όταν το χρέος αυτό ήταν κοντά στα 30 δισ. ευρώ. Η εκτίμησή μας τότε ήταν ότι μόνο περίπου 5 δισ. μπορεί να εισπραχθούν και όσο περνάει ο καιρός οι πιθανότητες μικραίνουν. Η πρώτη όμως φορά που άκουσα για το περίφημο αυτό ζήτημα ήταν το 1993 επί υπουργίας Στέφανου Μάνου, ο οποίος προσπαθούσε τότε απεγνωσμένα να αυξήσει τα έσοδα του Δημοσίου. Τότε ακριβώς συζητήθηκε και σχεδιάστηκε μια άλλη διαδικασία, η οποία ποτέ δεν εφαρμόστηκε λόγω της πρόωρης προσφυγής στις κάλπες.

Η ιδέα ήταν εξαιρετικά απλή. Ολη η επιχειρηματική δραστηριότητα περνά μέσα από τις τράπεζες. Να μεταφερθεί και η είσπραξη των ληξιπρόθεσμων οφειλών στις τράπεζες (ένα είδος factoring), οι οποίες με τη σειρά τους θα έχουν κάποια αμοιβή (success fee) για τα ποσά τα οποία θα εισπράττουν. Οι τράπεζες προκειμένου να δανειοδοτήσουν κάποια επιχειρηματική δραστηριότητα θα εξέταζαν τη φερεγγυότητα και τη συνέπεια του επιχειρηματία. Ετσι θα ήταν πολύ δύσκολο για κάποιον επιχειρηματία, ο οποίος στο παρελθόν «φέσωσε» την εφορία, να ανοίξει νέα επιχειρηματική δραστηριότητα χρησιμοποιώντας συγγενικά του πρόσωπα για να «ξαναφεσώσει» την εφορία. Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλές από τις βεβαιωμένες οφειλές είναι από τις ίδιες οικογένειες. Οι τράπεζες θα είχαν δημιουργήσει έναν «Τειρεσία» για οφειλές προς το Δημόσιο, από όπου θα ήταν πολύ δύσκολο να ξεφύγει κάποιος. Εξάλλου ο Ελληνας εμφανίζεται σαν κακομοίρης στην εφορία προκειμένου να μην πληρώσει και σας πρίγκιπας στις τράπεζες προκειμένου να δανειοδοτηθεί. Το κίνητρο για τις τράπεζες θα ήταν η αμοιβή τους, που -αν θυμάμαι καλά- συζητούσαμε τότε για 3% επί των εισπράξεων, που ως ποσοστό είναι πολύ μικρό σε σχέση με το κόστος είσπραξης φόρων που έχει σήμερα το Δημόσιο.

Εδώ ακριβώς βρίσκεται και η απλή λύση σε πολλά προβλήματα. Η είσπραξη τελεσίδικα βεβαιωμένων οφειλών είναι καθαρά διαδικαστική υπόθεση. Δεν απαιτεί ούτε κρίση ούτε απόφαση. Προ παντός, δεν πρέπει να υπόκειται σε πολιτική παρέμβαση. Απαιτεί μόνο εκτέλεση. Και η εκτέλεση πρέπει να γίνει από τον πλέον κατάλληλο να την εκτελέσει. Οι τράπεζες είναι σε καλύτερη θέση για να εκτελέσουν την είσπραξη. Διαθέτουν προηγμένα συστήματα πληροφορικής και καλύτερους μηχανισμούς αναζήτησης και διασταύρωσης πληροφοριών. Εισπράξεις κάνουν για πολλές επιχειρήσεις αλλά και για τα δικά τους δάνεια. Και σε περίπτωση αδυναμίας, πάλι βρίσκουν τρόπους και ρυθμίσεις προκειμένου να περιορίσουν τις απώλειές τους από μη εξυπηρετούμενα δάνεια.

Εδώ όμως αντιμετωπίζουμε ένα άλλο πρόβλημα. Μπορεί κανείς να φανταστεί μια σύγχρονη κοινωνία να λειτουργεί χωρίς τράπεζες; Αδύνατο. Και όμως, στη σημερινή Ελλάδα έχουμε δαιμονοποιήσει τις τράπεζες και ειδικά τους τραπεζίτες σε τέτοιο βαθμό, που το λαϊκό δικαστήριο (όπως αυτό εκφράζεται στα τηλεοπτικά παράθυρα) θέλει την απόλυτη εξαφάνισή τους και την καταδίκη τους στο πυρ το εξώτερον. Και επειδή πολλοί πολιτικοί μας αποφασίζουν για τις δράσεις τους σύμφωνα με το δελτίο των 8, πολλές δραστηριότητες που θα έπρεπε να εκχωρηθούν στις τράπεζες, για λόγους αποτελεσματικότητας και μόνο, εξακολουθούν να είναι στη δικαιοδοσία του Δημοσίου. Η στενότερη συνεργασία μεταξύ του Δημοσίου, της Ενωσης Ελληνικών Τραπεζών και των Διατραπεζικών Συστημάτων (ΔΙΑΣ) θα μπορούσε να ωφελήσει σημαντικά την προσπάθεια της κυβέρνησης ώστε να περιορίσει τη γραφειοκρατία και τη διαφθορά.

* Ο κ. Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.

Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

7