Η ανακοίνωση του Συλλόγου “Έλληνες Φορολογούμενοι” στο “1ο Περιφερειακό Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά της Διαφθοράς”, το οποίο θα διεξαχθεί στη Σόφια της Βουλγαρίας στις 10 και 11 Δεκεμβρίου 2012 (*)

Η λειτουργία της Επιτροπής Ελέγχου της Βουλής ενισχύει τη διαφθορά στην πολιτική ζωή

Η αδυναμία της Επιτροπής Ελέγχου των Οικονομικών των κομμάτων και των Βουλευτών της Βουλής, η οποία είναι το ανώτατο εποπτικό όργανο για τον έλεγχο των οικονομικών των κομμάτων και των υποψηφίων, να επιτελέσει με επαρκή και διάφανο τρόπο το έργο της, συνιστά -επί σχεδόν τρεις δεκαετίες- έναν από τους κυριότερους παράγοντες που επιτρέπουν τη διατήρηση της αδιαφάνειας στη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων και στην εκδήλωση κρουσμάτων διαφθοράς στην πολιτική ζωή της χώρας.

Η Επιτροπή Ελέγχου της Βουλής, είναι ο κύριος αρμόδιος φορέας για την εποπτεία επί των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων, των υποψηφίων των εκλογών και των δηλώσεων των περιουσιακών στοιχείων των μελών του Κοινοβουλίου.
Η Επιτροπή αποτελείται από βουλευτές των κομμάτων που κατέχουν έδρες στο Κοινοβούλιο και τρεις δικαστές ανωτάτων δικαστηρίων που επιλέγονται μετά από κλήρωση. Για το έργο ελέγχου, η Επιτροπή χρησιμοποιεί Ορκωτούς Ελεγκτές, οι οποίοι δίνουν τα πορίσματα των ελέγχων τους σ’ αυτή.
Της Επιτροπής προεδρεύει ένας από τους Αντιπροέδρους της Βουλής, ο οποίος έχει και την “αποφασιστική ψήφο” σε περίπτωση ισοψηφίας.
Οι εκθέσεις των Ορκωτών Ελεγκτών, με βάση τις οποίες η Επιτροπή Ελέγχου εξάγει τα συμπεράσματά της, δεν δημοσιοποιούνται, όπως δε δημοσιοποιούνται ούτε τα πρακτικά των συνεδριάσεων της Επιτροπής. Όσον αφορά στην τελική έκθεση της Επιτροπής, αυτή αποστέλλεται μόνο στον Πρόεδρο του Κοινοβουλίου και στον Υπουργό Εσωτερικών. Το κοινό μπορεί να έχει πρόσβαση σ’ αυτή, μόνον μετά από αίτηση του ενδιαφερόμενου στο Κοινοβούλιο.

Όπως έχει αποδειχθεί στην πράξη μέχρι σήμερα και όπως έχουν παρατηρήσει και ερευνητές διαφόρων διεθνών οργανισμών, παρά το ότι η λειτουργία της Επιτροπής δε βρίσκεται εξ’ ολοκλήρου στον έλεγχο των κομμάτων, η ισχυρή ανισορροπία υπέρ των πολιτικών κομμάτων στη σύνθεσή της (δηλαδή τα κόμματα είναι και οι ελεγχόμενοι, αλλά και οι ...ελεγκτές!), έχει ως αποτέλεσμα την έλλειψη αποφασιστικότητας και διάθεσης για ανάληψη μίας δυναμικής προσέγγισης στο ζήτημα της εποπτείας στη διαχείριση του πολιτικού χρήματος.

Είναι χαρακτηριστικό ότι μέχρι σήμερα (δηλαδή σε διάστημα 28 ετών που λειτουργεί η Επιτροπή αυτή) δεν έχει διαπιστωθεί έστω και μία παράβαση των κανονισμών και δεν έχει υπάρξει καμία κύρωση προς κάποιον.
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, όχι μόνο η οποιαδήποτε επιτήρηση είναι τυπική και όχι ουσιαστική, αλλά, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, δεν υπάρχει καμία υποχρέωση από τους Ορκωτούς Ελεγκτές, ή την Επιτροπή Ελέγχου να αναφέρουν ενδεχόμενες παραβάσεις στις διωκτικές αρχές. Εάν κάποιες παραβάσεις εντοπιστούν, τότε θα συζητηθούν στη Βουλή και ο Πρόεδρος της Βουλής, μπορεί να επιλέξει εάν θα ληφθούν μέτρα εναντίον των παραβατών, καθώς και το ποιά θα είναι αυτά. Έτσι όμως, καθώς, στη Βουλή, τα πολιτικά κόμματα είναι ταυτόχρονα και κρίνοντες, αλλά και κρινόμενοι έως σήμερα δεν έχει ακόμη αντιμετωπισθεί ούτε μία υπόθεση σχετικά με τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων.

Η φαινομενικά «άψογη» λειτουργία του θεσμού της κομματικής χρηματοδότησης έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την άποψη της κοινής γνώμης και με τα σκάνδαλα που κάθε τόσο έρχονται στη δημοσιότητα. Αυτό αποδεικνύεται και από την έρευνα της οργάνωσης Διεθνής Διαφάνεια (Transparency International) για το έτος 2012, που δόθηκε πρόσφατα στη δημοσιότητα, με καλύτερη βαθμολογία το 100 η Ελλάδα συγκεντρώνει μόλις 36 βαθμούς και παίρνει τον τίτλο του Κράτους με τη μεγαλύτερη διαφθορά στην Ευρώπη. Στην παγκόσμια κατάταξη βρίσκεται στην 94η θέση (80η το 2011) ανάμεσα σε 174 χώρες και μοιράζεται την ίδια θέση με χώρες όπως η Κολομβία ή το Τζιμπουτί.

Ένα από τα σκάνδαλα που απασχόλησε την κοινή γνώμη πρόσφατα, είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικό: Η παράνομη χρηματοδότηση των ελληνικών πολιτικών κομμάτων έχει αποκαλυφθεί από ομολογία κατηγορουμένων σε ξένα δικαστήρια, στα πλαίσια δίκης για υπόθεση δωροδοκίας αλλοδαπών κυβερνητικών υπαλλήλων (υπόθεση Siemens στη Γερμανία). Σε ειδική έρευνα της Βουλής, υπολογίστηκε ότι, το Ελληνικό Δημόσιο είχε ζημιές τουλάχιστον δύο δισεκατομμυρίων ευρώ από τις παράνομες δραστηριότητες της εν λόγω εταιρίας. Όμως, ως απάντηση στο σκάνδαλο αυτό, η ελληνική Βουλή ...ψήφισε ειδική συμφωνία μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και της Εταιρίας Siemens, με την οποία παραγράφεται κάθε αξιόποινη πράξη των στελεχών της Siemens, αλλά και με την οποία βεβαίως, λόγω της διακοπής της έρευνας, αποκρύπτεται η παράνομη δράση διεφθαρμένων ελλήνων πολιτικών και δημοσίων υπαλλήλων!
Ο Σύλλογος “Έλληνες Φορολογούμενοι” έχει καταθέσει στο Συμβούλιο της Επικρατείας αίτηση ακύρωσης της συμφωνίας αυτής, πλην όμως, το Ανώτατο Δικαστήριο δεν έχει ακόμη ορίσει δικάσιμο, παρά την κατεπείγουσα φύση της υπόθεσης, με δεδομένη τη δημοσιονομική ανάγκη του Κράτους και το ποσό των δύο δισεκατομμυρίων ευρώ που διακυβεύεται.

Έτσι, μέσα στα χρόνια μετά τη μεταπολίτευση, η χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων και του ευρύτερου πολιτικού συστήματος, κατά τις τελευταίες δεκαετίες έχει αναδειχθεί σε έναν από τους κυριότερους παράγοντες πολιτικής διαφθοράς.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, παρά τη χρεοκοπία της, η ελληνική Πολιτεία είναι ιδιαίτερα γενναιόδωρη προς τα πολιτικά κόμματα. Με βάση το μέσο όρο της περιόδου 2007-2011, προκύπτει ότι η ετήσια χρηματοδότηση προς τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα είναι € 64,42 εκατομμύρια. Από απόψεως ποσού, αυτή είναι η 5η μεγαλύτερη δαπάνη χρηματοδότησης κομμάτων στην Ευρώπη, τη στιγμή που η Ελλάδα είναι μόλις η 9η μεγαλύτερη χώρα σε πληθυσμό.
Η Ελλάδα έχει το 3ο υψηλότερο κόστος χρηματοδότησης ανά εγγεγραμμένο ψηφοφόρο, το οποίο φθάνει € 6,49. Το αντίστοιχο κόστος της Γερμανίας είναι μόλις € 2,14 ευρώ, ενώ ο μέσος όρος των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι € 2,44. (Δείτε σχετικό πίνακα)
Αναλογικά, η Ελλάδα δαπανά € 9,39 ανά έγγυρη ψήφο, ενώ η Γερμανία δαπανά € 3,08, τη στιγμή που ο μέσος όρος των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι μόλις € 3,73.

Οι παραπάνω διαφορές είναι ακόμη πιο εντυπωσιακές αν ληφθεί υπόψη ότι, στα γραφεία των ελλήνων βουλευτών και ευρωβουλευτών έχουν αποσπασθεί 857 δημόσιοι υπάλληλοι, οι οποίοι στην ουσία εκτελούν κομματική εργασία. Όταν σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποσπώνται δημόσιοι υπάλληλοι για να στελεχώσουν κομματικά γραφεία, η αμοιβή τους συνυπολογίζεται στην ετήσια επιχορήγησή τους.

Από την άλλη πλευρά, Παρά το γεγονός ότι, στην Ελλάδα, η χρηματοδότηση των κομμάτων είναι από τις υψηλότερες στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ίσως στον κόσμο, η λειτουργία των κομμάτων εμφανίζει οικονομικό έλλειμμα. Tα μεγάλα πολιτικά κόμματα, ακολουθώντας μία ανεύθυνη πολιτική διαχείρισης των οικονομικών τους, έχουν βρεθεί καταχρεωμένα στις τράπεζες, ενώ έχουν υποθηκεύσει τις κρατικές επιχορηγήσεις πολλών ετών. Είναι χαρακτηριστικό ότι, τα δύο τέως μεγαλύτερα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα (η Νέα Δημοκρατία και το Πασόκ), χρωστούν σε μία μόλις τράπεζα (την Αγροτική Τράπεζα) το ποσό των 240 εκατομμυρίων ευρώ. Η Τράπεζα αυτή χρεοκόπησε και το ενεργητικό της (συμπεριλαμβάνει και τα δάνεια προς τα κόμματα) μεταβιβάστηκε (με διαδικασίες που προκαλούν ερωτηματικά λόγω του εκπληκτικά χαμηλού τιμήματος) σε άλλη τράπεζα. Σήμερα, το ζήτημα της αποπληρωμής δε συζητιέται από κανέναν...
Σημειώνεται ότι ο Σύλλογος “Έλληνες Φορολογούμενοι” έχει υποβάλει μηνυτήρια αναφορά κατά των διοικήσεων της Αγροτικής Τράπεζας, για παράβαση καθήκοντος στη χρηματοδότηση των κομμάτων.

Ένας άλλος λόγος που εμποδίζει την επιβολή των κυρώσεων σε ζητήματα παραβίασης της νομοθεσίας για το πολιτικό χρήμα, είναι οι διατάξεις σχετικά με την ασυλία που προβλέπεται από τον νόμο 3126/2003, αναφορικά με την ποινική ευθύνη Υπουργών. Οι διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας επιβάλλουν μία περίπλοκη διαδικασία για την άρση της ασυλίας και τον καταλογισμό ευθυνών σε νυν και πρώην υπουργούς, είναι επιζήμιες στο ζήτημα της εμπιστοσύνης των πολιτών προς τη δικαιοσύνη και την την αμεροληψία της Κυβέρνησης και αυτό αποδεικνύεται ότι κατά την περίοδο των τελευταίων 20 ετών -δηλαδή στην περίοδο που δημιουργήθηκαν οι συνθήκες για τη χρεοκοπία της χώρας-, δεν έχει καταγραφεί καμία ποινική δίωξη εναντίον υπουργών.

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Βουλής, κατά την περίοδο 2001 - 2010, έγινε αίτηση για άρση της ασυλίας για 137 βουλευτές και 137 υπουργούς. Στη Βουλή συζητήθηκαν οι 108 υποθέσεις βουλευτών και μόλις 5 υποθέσεις υπουργών. Έγινε δεκτό το αίτημα για άρση της ασυλίας σε 15 περιπτώσεις βουλευτών και σε καμία περίπτωση για υπουργό!

Οκτώ προτάσεις για τη βελτίωση της λειτουργίας της Επιτροπής Ελέγχου και την αύξηση της διαφάνειας στον τομέα του “πολιτικού χρήματος”

1) Αλλαγή της σύνθεσης της Επιτροπής Ελέγχου, ώστε σε αυτή να μη συμμετέχουν
βουλευτές, αλλά ανώτατοι δικαστικοί.
2) Τα μέλη της Επιτροπής να έχουν θητεία έξι ετών.
3) Να ενισχυθεί η Επιτροπή Ελέγχου με μόνιμο προσωπικό και να υποστηριχθεί με υλικοτεχνική υποδομή.
4) Να θεσπισθεί η υποχρέωση για την Επιτροπή Ελέγχου και τους Ορκωτούς Ελεγκτές να αναφέρουν στις διωκτικές αρχές τις εικαζόμενες παραβιάσεις των κανόνων για τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων.
5) Η Επιτροπή θα πρέπει να έχει το δικαίωμα για την εισήγηση κυρώσεων, χωρίς την παρέμβαση ή την έγκριση της Βουλής, μέσω της απ’ ευθείας παραπομπής στο Εκλογοδικείο, ή στις αρμόδιες δικαστικές αρχές.
6) Να εξασφαλιστεί ότι ο μηχανισμός με τον οποίο επιβάλλονται κυρώσεις λειτουργεί αποτελεσματικά στην πράξη.
7) Τα πορίσματα του ελέγχου της Επιτροπής θα πρέπει να δημοσιοποιούνται στο σύνολό τους. Με τον τρόπο αυτό δεν κρίνονται απλά οι πράξεις των κομμάτων, των βουλευτών και των υποψηφίων, αλλά και το έργο της ίδιας της Επιτροπής.
8) Για την καλύτερη πληροφόρηση των πολιτών, η Επιτροπή Ελέγχου θα πρέπει να αναρτά στον δικτυακό της τόπο, άμεσα μετά την παραλαβή τους:
- τις οικονομικές καταστάσεις και τους ετήσιους απολογισμούς των κομμάτων
- τα πορίσματα των Ορκωτών Ελεγκών, επί των ελέγχων που πραγματοποίησαν στις οικονομικές καταστάσεις των κομμάτων
- τις οικονομικές καταστάσεις των δημοτικών και των περιφερειακών παρατάξεων
- τις δηλώσεις της περιουσιακής κατάστασης των υπόχρεων από το άρθρο 2 του ν. 3213/2003 προσώπων.

(*) EU Anti-Corruption Report First Regional Workshop, 10-11 December 2012, Sofia, Bulgaria.
Η ανακοίνωση του Συλλόγου “Έλληνες Φορολογούμενοι” θα γίνει από την κα Σάγια Τσαουσίδου, Αντιπρόεδρο της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων.