Μετεξεταστέα στις δοκιμασίες του Μνημονίου η Πορτογαλία

Παρά τους αρχικούς επαίνους έχει πολύ δρόμο για να βγει από την κρίση

Ο διαχωρισμός των κρατών-μελών της περιφέρειας της Ευρωζώνης σε «καλούς μαθητές» από τη μία και την Ελλάδα, το «μαύρο πρόβατο» – ή, πιο διπλωματικά, την «ειδική περίπτωση»– από την άλλη, βασιζόταν εν μέρει στην οικονομική πραγματικότητα και εν μέρει στις πολιτικές ανάγκες των ισχυρών του ευρωπαϊκού Βορρά. Τους τελευταίους μήνες, που οι πολιτικοί υπολογισμοί στο Βερολίνο έχουν αλλάξει, η κυβέρνηση Μέρκελ φροντίζει να προσθέτει και την Ελλάδα στις χώρες που «κάνουν πρόοδο» στις μεταρρυθμίσεις. Αντίστοιχα, όμως, έχει αλλάξει και η οικονομική πραγματικότητα: χώρες που επαινούνταν για την προσήλωσή τους στις πολιτικά οδυνηρές επιλογές του Μνημονίου αναγνωρίζεται πλέον ότι έχουν πολύ δρόμο ακόμα για να εξέλθουν από την κρίση. Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι η Πορτογαλία.

Η Λισσαβώνα υπέγραψε το δικό της Μνημόνιο τoν Μάιο του 2011. Χώρα με χαμηλή ανταγωνιστικότητα, είχε προ κρίσης το δεύτερο μεγαλύτερο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών στην Ευρωζώνη μετά την Ελλάδα. Οι λόγοι ήταν παρεμφερείς: δύσκαμπτη αγορά εργασίας, πολλοί κλάδοι που προστατεύονταν από τον ανταγωνισμό, δυσλειτουργίες στο σύστημα δικαιοσύνης και απουσία θεσμών που ενισχύουν την επιχειρηματικότητα. Χάρη στα υψηλά επίπεδα πολιτικής συναίνεσης και στις περιορισμένες αντιδράσεις στην κοινωνία, τα σκληρά μέτρα λιτότητας και οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που συνόδευσαν το πακέτο διάσωση, ύψους 78 δισ. ευρώ, της χώρας προωθήθηκαν ταχέως, κερδίζοντας εγκώμια από την τρόικα και τη Γερμανία. Η πέμπτη έκθεση προόδου της τρόικας, ωστόσο, που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο, είναι πιο συννεφιασμένη. Μετά μία «δυνατή αρχή», όπως σημειώνει, το πρόγραμμα «έχει εισέλθει σε πιο δύσκολη φάση». Οι αισιόδοξες προβλέψεις της τέταρτης έκθεσης προόδου, που ολοκληρώθηκε τον περασμένο Ιούνιο, για θετική ανάπτυξη το 2013 και για επίτευξη του στόχου του 4,5% του ΑΕΠ το 2012 για το δημοσιονομικό έλλειμμα, έχουν εγκαταλειφθεί. Η νεότερη έκθεση της τρόικας μιλάει για παράταση της ύφεσης (την υπολογίζει στο 3% για το 2012 και στο 1% το 2013) και μη εκπλήρωση του δημοσιονομικού στόχου λόγω «μεγάλων (και επίμονων) ελλειμμάτων στα φορολογικά έσοδα». Οι νέοι στόχοι για το έλλειμμα είναι 5% του ΑΕΠ για το 2012, 4,5% του ΑΕΠ (έναντι του αρχικού 3%) για το 2013 και 2,5% για το 2014. Σύμφωνα με την τέταρτη έκθεση προόδου, η ανεργία θα έφτανε το 15,5% στο τέλος του 2012 και θα κορυφωνόταν στο 15,9% το 2013. Σύμφωνα με τα στοιχεία του γ΄ τριμήνου, όμως, το ποσοστό βρίσκεται ήδη στο 15,8%. Οι πολιτικές συνέπειες της κατάστασης δεν διέφυγαν την προσοχή της τρόικας. Οπως σημειώνει στην πέμπτη έκθεσή της, «με την ανεργία ψηλά και με τα πραγματικά διαθέσιμα εισοδήματα να υποχωρούν εδώ και αρκετά τρίμηνα ήδη, η ανακοίνωση περαιτέρω μέτρων λιτότητας για τον προϋπολογισμό του 2013 θέτει σε δοκιμασία την ευρεία πολιτική και κοινωνική συναίνεση στην οποία έχει στηριχθεί το πρόγραμμα μέχρι σήμερα». Σε πιο πρόσφατο σημείωμά του μάλιστα (δημοσιεύτηκε στις 20 Νοεμβρίου), το ΔΝΤ τονίζει ότι «ένας από τους κινδύνους μεσοπρόθεσμα είναι ότι η ανάπτυξη θα ανακάμψει υπερβολικά αργά για να έχει ουσιώδη αντίκτυπο στην υψηλή ανεργία, οδηγώντας σε ένα ρεύμα μετανάστευσης καλά μορφωμένων νέων, που θα είναι δύσκολο να αντιστραφεί».

Γιαννης Παλαιολογος

Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

6