Ζητείται αταλάντευτη και εμφανής αλληλεγγύη

Πλησιάζουμε στο μεταίχμιο της μακράς προσπάθειας. Ο δρόμος που έχει διανυθεί από τότε που ξέσπασε η μεγάλη κρίση ήταν μακρύς. Μεταξύ φθινοπώρου 2008 και χειμώνα 2012, δηλαδή σε τέσσερα χρόνια, η χώρα υπέστη συγκλονιστικές αλλαγές. Παρά τις σφοδρές αντιδράσεις, κατά κανόνα δικαιολογημένες, κάποτε κατευθυνόμενες από θεμελιωμένα οικονομικά συμφέροντα, το έθνος κρατήθηκε όρθιο.

Οι επόμενοι μήνες θα κρίνουν αν οι κόποι δεν πήγαν χαμένοι. Η κόπωση της προσαρμογής μπορεί εύκολα να οδηγήσει σε εγκατάλειψη του ευρωζωνικού σκάφους. Η κυβέρνηση πρέπει να δείξει το φως στην έξοδο από το τούνελ της κρίσης. Πάντως, για να φτάσουμε ώς εδώ, χρειάστηκε να σκάσουν πολλές φούσκες.

Πρώτη και χειρότερη, η φούσκα των κρατικών δαπανών. Το 2008, το κράτος δαπανούσε το 51% του εγχώριου προϊόντος, ενώ τα έσοδά τους ήταν μόλις το 41%. Με παρόμοιο άνοιγμα, δεν υπήρχε περίπτωση να προστατεύσει την οικονομία και τους πολίτες, αφήνοντας το κρατικό έλλειμμα να συντηρήσει το διαθέσιμο εισόδημα. Πράγματι, το επόμενο έτος, οι δαπάνες έφτασαν στο απίθανο 54% του ΑΕΠ, τα έσοδα μειώθηκαν στο 38%, το έλλειμμα πήγε στις 16 εκατοστιαίες μονάδες, όπου ήταν τα χρόνια της δραχμικής ασυδοσίας.

Δεύτερη μεγάλη φούσκα τα ακίνητα. Οι τιμές τους είχαν φτάσει το 2006 σε επίπεδα αταίριαστα με τις παραγωγικές ικανότητες της οικονομίας. Ούτε το δηλούμενο ούτε το πραγματικό εισόδημα, ακόμη και φουσκωμένα από τον πληθωρισμό όπως ήσαν, είχαν τη δύναμη να σηκώσουν παρόμοιο κόστος απόκτησης οικογενειακής στέγης. Ακόμη και με τα χαμηλά επιτόκια που εξασφάλιζε το κοινό νόμισμα, ακίνητα άνω των 200.000 ευρώ μπορούσαν να αποκτηθούν μόνον επειδή οι τράπεζες ήσαν διαθέσιμες να πιστεύσουν ότι η φούσκα των πλαστών εισοδημάτων θα διατηρηθεί για πάντα.

Τρίτη φούσκα, ο οικογενειακός δανεισμός. Απροετοίμαστα νοικοκυριά χρεώθηκαν με ετήσιες δόσεις δανείων που, για τους μισθωτούς, ξεπερνούσαν το ήμισυ του δηλούμενου εισοδήματος. Για τους ελεύθερους επαγγελματίες, οι αυστηρές αναλογίες που απαιτεί η χρηστή τραπεζική δουλειά είχαν εξαφανιστεί. Βεβαίως γνώριζαν οι τράπεζες το ύψος των κρυφών εισοδημάτων των πελατών τους. Δεν ζήτησαν όμως εγγύηση μετρητών. Αρκέσθηκαν στην παραδοσιακή υποθήκη ακινήτων. Οταν έσκασε η φούσκα των ακινήτων, όταν εξαφανίσθηκε η ρευστότητα που επέτρεπε την αναχρηματοδότηση παλαιότερων υποχρεώσεων, έσκασαν και τα δάνεια.

Τέταρτη φούσκα, ο κρατικός δανεισμός. Οι πολιτικοί ξόδευαν χωρίς καμία συστολή, υποθηκεύοντας τα μελλοντικά εισοδήματα των πολιτών. Οταν η παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση στέρησε τη ρευστότητα από τις αγορές κεφαλαίου και, ταυτοχρόνως, διέδωσε την κρίση φερεγγυότητας, το ελληνικό κράτος έχασε τα πάντα.

Πέμπτη φούσκα, μικρότερων ευτυχώς διαστάσεων, ο επιχειρηματικός δανεισμός. Οι απαιτήσεις των τραπεζών, για πάρα πολλές επιχειρήσεις ξεπερνούν την περιουσία τους, αφού οι ιδιοκτήτες τις ξάφρισαν για να εξυπηρετήσουν τον προσωπικό τους πλουτισμό.

Η μεγάλη διόρθωση

Αν κανείς δει τις εξελίξεις κάνοντας ψυχρούς υπολογισμούς, θα διαπιστώσει ότι η Ελλάδα πέτυχε, στη διάρκεια αυτών των τεσσάρων ετών, μια τεράστια προσαρμογή. Για να συμβεί αυτό έπρεπε να ξεφουσκώσουν η μία μετά την άλλη και οι πέντε φούσκες, χωρίς να καταρρεύσει αναλόγως η χώρα και η Ευρωζώνη.

Πράγματι, η φούσκα των κρατικών δαπανών θα έχει τεθεί υπό έλεγχο, καθώς η διαφορά τους με τα δημόσια έσοδα θα μηδενιστεί κατά την εκτέλεση του ήδη εγκεκριμένου προϋπολογισμού για το 2013. Το τελικό αποτέλεσμα εξαρτάται βεβαίως από την αυστηρή εφαρμογή του πολυνόμου που ψήφισε η κυβέρνηση Σαμαρά.

Η εξυπηρέτηση των κρατικών δανείων θα τεθεί επίσης υπό έλεγχο. Η ζημία των ιδιωτών, με το «κούρεμα» των ομολόγων, που ενορχήστρωσε ο Λ. Παπαδήμος τον περασμένο Μάρτιο, εξασφάλισε την ανάσα που χρειαζόταν το σύστημα προκειμένου να προχωρήσει στο επόμενο βήμα. Χρειάζεται τώρα να ολοκληρώσουν οι Ευρωπαίοι τις αναμενόμενες γενναίες όσο και απαραίτητες αποφάσεις τους.

Ακίνητα και κινητές αξίες ολοκληρώνουν την προσγείωσή τους σε επίπεδα που θα επιτρέψουν τον επανυπολογισμό θετικών αποδόσεων. Η προσαρμογή αυτή γίνεται με πλήρη έλεγχο του πληθωρισμού (η Ελλάδα είχε τον χαμηλότερο πληθωρισμό -0,9% τον Οκτώβριο- σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ενωση).

Η ανακατασκευή των τραπεζών επιτρέπει τον κατάλληλο χειρισμό της διπλής φούσκας των ιδιωτικών δανείων. Κυβέρνηση και κόμματα διαπραγματεύονται με μεγαλύτερο ρεαλισμό ένα νέο πλαίσιο ρύθμισης οικογενειακών χρεών. Το συμβόλαιο που δένει τις τράπεζες με τους φορολογουμένους - μετόχους θα επιτρέψει τον έλεγχο των θαλασσοδανείων προς ορισμένες επιχειρήσεις και την εισαγωγή νέων πιστώσεων στην ανασυγκρότηση των επιχειρήσεων.

Ολα αυτά όμως δεν θα φαίνονται καθόλου σημαντικά στους πολίτες, οι οποίοι, στους επόμενους τρεις έως και πέντε μήνες, θα βρεθούν αντιμέτωποι με τις πιο σκοτεινές μέρες αυτής της μεγάλης κρίσης. Σε αυτό το μεταίχμιο, μόνον η αταλάντευτη και εμφανής αλληλεγγύη της Ευρωζώνης μπορεί να στηρίξει τους ταλαιπωρημένους κατοίκους αυτής της χώρας.

Του Μπαμπη Παπαδημητριου

Πηγή:ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

6

Διαβάστε το άρθρο από την πηγή του