Γιατί η «κόπωση προσαρμογής» οδηγεί σε υψηλό χρέος

Στην τελευταία έκθεση δημοσιονομικής ισορροπίας του ΔΝΤ, η Ελλάδα εμφανίζεται να έχει διανύσει τεράστια απόσταση. Η χώρα έκανε μια «ουσιαστική και πραγματικά εντυπωσιακή δημοσιονομική διόρθωση», σύμφωνα με τη διατύπωση που χρησιμοποίησε ο κ. Λουκάς Παπαδήμος, πρώην πρωθυπουργός, απευθυνόμενος στο ειδικό ακροατήριο του Διεθνούς Οικονομικού Φόρουμ της Αμερικής, που έγινε στο Τορόντο του Καναδά στις αρχές του μήνα.

Μήπως όμως επρόκειτο για υπερβολική διόρθωση; Μήπως μια περισσότερο σταδιακή μείωση του κρατικού ελλείμματος θα απέτρεπε μια τόσο βίαιη ύφεση; Η συζήτηση είναι τώρα εξαιρετικά επίκαιρη, καθώς ολοένα και περισσότερα κράτη υποχρεώνονται να εφαρμόσουν πολιτικές δημοσιονομικής λιτότητας. Με ποιο ρυθμό πρέπει να μειώνονται τα ελλείμματα, ώστε να αισθάνονται ασφαλείς οι διεθνείς αγορές κεφαλαίου πως τα κράτη παραμένουν ικανά να εξυπηρετήσουν το απότομα διογκωμένο δημόσιο χρέος τους;

Κρίση ρευστότητας του τραπεζικού συστήματος και κρίση φερεγγυότητας του δημόσιου χρέους αλληλοτροφοδοτούνται, καταστρέφοντας συνεχώς χειρότερα την οικονομία. Οι αποφάσεις κορυφής της Ενωσης, αυτή την εβδομάδα, όπως και στις αρχές του καλοκαιριού, υπογραμμίζουν ακριβώς αυτή την ανάγκη διάρρηξης του φαύλου κύκλου. Η επιστροφή της οικονομίας σε θετικούς ρυθμούς αποτελεί επείγουσα υπόθεση. Μήπως λοιπόν το πρόβλημα οφείλεται σε λανθασμένους υπολογισμούς που έχουν γίνει σε ό, τι αφορά το μέγεθος της προσαρμογής που χρειάζεται να γίνει;

Ενα σημείωμα του καθηγητή Μπλανσάρ, επικεφαλής οικονομολόγου του ΔΝΤ, που συμπεριελήφθη πριν από λίγες ημέρες στην έκθεση για την παγκόσμια οικονομία, υπογράμμιζε ότι η σχέση μεταξύ της μείωσης κρατικών ελλειμμάτων και ύφεσης είναι πιο εμφατική από εκείνη που μέχρι σήμερα χρησιμοποιούσαν οι αναλυτές. Συγκεκριμένα, στα τριάντα χρόνια μέχρι τη μεγάλη κρίση του 2008, το ΑΕΠ μειωνόταν στο μισό της όποιας περικοπής των κρατικών ελλειμμάτων. Ομως, στη διετία 2010–11, διαπιστώθηκε ότι η μείωση του ΑΕΠ είναι μεγαλύτερη και μπορεί να ξεπερνά το ποσό των περικοπών στο δημόσιο έλλειμμα. Στους υπολογισμούς που γίνονται τώρα, ο «πολλαπλασιαστής» μεταξύ περικοπών στο έλλειμμα και μείωσης του ΑΕΠ θα είναι σε αναλογία «1 προς 1», σύμφωνα με πρόσφατη ενημέρωση από τους τεχνοκράτες της τρόικας.

Είναι αλήθεια ότι η διόρθωση που έγινε στα δημόσια οικονομικά της χώρας μας ήταν πολύ μεγάλη. Ο πρώτος εκ των τριών δεικτών αναφοράς του Ταμείου, που ελέγχει την πρόοδο στο διαρθρωτικό έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης, κατέγραψε μείωση 17,5 μονάδων στην περίοδο 2009–13 και εκτιμά ότι απομένει 1,1 μονάδα του δυνητικού ΑΕΠ έως την επίτευξη του σχετικού στόχου. Η απόσταση δεν είναι μικρή, αλλά είναι στα μέτρα μας, εφόσον η οικονομία λειτουργήσει και πάλι.

Ο δεύτερος δείκτης εξετάζει την πρόοδο στη σταθεροποίηση του δημόσιου χρέους, συνυπολογίζοντας απότομες διαταράξεις και κυρίως μια μεγάλη ύφεση. Και πάλι η Ελλάδα έχει σταματήσει την αυτόματη διεύρυνση του χρέους. Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, Χρ. Σταϊκούρας, χρησιμοποίησε τις προάλλες αυτήν ακριβώς την εξέλιξη για να υποστηρίξει ότι η Ελλάδα βρίσκεται ήδη σε θετικό έδαφος. Με τον τρίτο δείκτη αναφοράς, εκτιμάται η προσπάθεια προκειμένου να μειωθεί το χρέος, και εδώ βρίσκεται η μεγαλύτερη δυσκολία για τη χώρα μας. Εχουν γίνει πολλά, χρειάζονται όμως πολλά ακόμη, δηλαδή πλεόνασμα ύψους 5,5 μονάδων του δυνητικού ΑΕΠ.

Ορισμένοι βιαστικοί στην Αθήνα σπεύδουν ήδη να υποστηρίξουν ότι η υπερβολική λιτότητα έφερε υπερβολική ύφεση και, επομένως, το μόνο που θα χρειαζόταν είναι η αντιστροφή αυτής της πολιτικής. Αντιθέτως, όπως άλλωστε το επισήμανε στην ίδια ομιλία ο κ. Παπαδήμος, η βαθιά ελληνική ύφεση οφείλεται στην άρνηση εφαρμογής των διαρθρωτικών αλλαγών και στην απότομη πιστωτική κρίση. Οι αναλυτές του Ταμείου φοβούνται πως η πρόσφατη πολιτική κρίση και η «κόπωση προσαρμογής», που είναι εμφανής όσο και αυτονόητη στην κοινωνία μας, μπορεί να οδηγήσει τη χώρα σε μια παγίδα στασιμότητας και υψηλού χρέους.

Η πολυαναμενόμενη έκθεση της τρόικας θα επιβεβαιώσει τα παραπάνω και θα δείξει το επόμενο βήμα που πρέπει να γίνει. Μαζική και ταχεία κατάργηση των εμποδίων στην επιχειρηματικότητα, άνοιγμα όλων των αγορών, περικοπή των κρατικών δαπανών στους πρώτους μήνες και επαναφορά των τραπεζών σε συνθήκες φερεγγυότητας. Το τελευταίο στάδιο της προσαρμογής θα έχει κλείσει τους αμέσως επόμενους μήνες. Μέσα στο 2013, είτε η Ελλάδα θα έχει ξεπεράσει τον κίνδυνο είτε θα οδηγηθεί στο χειρουργείο.

Του Μπαμπη Παπαδημητριου

Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

5

Διαβάστε το άρθρο από την πηγή του