Ειδικό τέλος ακινήτων: Εντυπώσεις από τη συζήτηση της αίτησης ακύρωσης στο Συμβούλιο της Επικρατείας

Ενώπιον της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, συζητήθηκε σήμερα η αίτηση ακύρωσης του Συλλόγου “Έλληνες Φορολογούμενοι” και άλλων φορέων, κατά του ειδικού τέλους ακινήτων (ΠΟΛ 1211/10-10-2011 και άρθρο 53 του Ν. 4021/2011).

Κατά την άποψη πολλών έμπειρων νομικών επρόκειτο για την πιο σημαντική δίκη που εκδικάστηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας, από την ίδρυσή του. Και χαρακτηρίζεται έτσι για πολλούς λόγους: Λόγω του ότι αφορά σε μεγάλο αριθμό πολιτών. Λόγω του ότι η οικονομική υπόσταση της υπόθεσης είναι σημαντική. Λόγω του ότι η υπόθεση αφορά σε ζήτημα δημοσιονομικής πολιτικής σε μία πολύ δύσκολη οικονομική συγκυρία για τη χώρα. Λόγω της έντασης που έχει υπάρξει στην κοινωνία για το ζήτημα του ειδικού τέλους ακινήτων. Κυρίως όμως, λόγω του ότι, το διακύβευμα της σημερινής δίκης είναι το εάν το Συμβούλιο της Επικρατείας θα επιτρέψει (και θα νομιμοποιήσει) την εκτροπή από το Σύνταγμα και το άνοιγμα μίας “Κερκόπορτας” στη Δημοκρατία μας.

Η αίθουσα της Ολομέλειας είχε γεμίσει ασφυκτικά από νωρίς το πρωί. Δικηγόροι, δήμαρχοι διαφόρων δήμων της Αττικλης και άλλων περιοχών της Ελλάδας, αλλά και απλοί πολίτες κατέλαβαν τις 140 περίπου θέσεις του ακροατηρίου. Αργότερα καταλήφθηκαν και οι διάδρομοι μεταξύ των καθισμάτων, ενώ ένας μεγάλος αριθμός ατόμων, παρέμεναν όρθιοι στο πίσω μέρος της αίθουσας.
Έξω από το Αρσάκειο (το κτήριο στο οποίο στεγάζεται το ΣτΕ, στην οδό Ακαδημίας 47-49) από το πρωί είχαν παραταχθεί οι κάμερες των τηλεοπτικών καναλιών, ενώ γύρω στις 9:00 άρχισε να συγκεντρώνεται απλός κόσμος, αλλά και οργανωμένα μέλη διαφόρων κινημάτων. Υπολογίζεται ότι κάποια στιγμή, βρέθηκαν έξω από το κτήριο του ΣτΕ, έως και 2.000 άτομα. Οι καταστάσεις αυτές, ήταν βέβαια πρωτόγνωρες στην ιστορία του Θεσμού.

Λίγο μετά τις 9:30, οι 43 δικαστές κατέλαβαν τις θέσεις τους και ξεκίνησε η συζήτηση της υπόθεσης. Σύμφωνα με τη διαδικασία που ακολουθείται, αρχικά προβάλλουν τα επιχειρήματά τους οι αιτούντες την ακύρωση ενός νομοθετήματος (της υπουργικής απόφασης για το ειδικό τέλος ακινήτων στην προκειμένη περίπτωση) και στη συνέχεια προβάλλει τα δικά της επιχειρήματα η πλευρά του Δημοσίου. Κατά τη διάρκεια ή και μεταξύ των αγορεύσεων, οι δικαστές έχουν το δικαίωμα να παρεμβαίνουν με ερωτήσεις.

Από την πλευρά των αιτούντων την ακύρωση (ο Σύλλογός μας, Δικηγορικοί Σύλλογοι διαφόρων πόλεων, η ΑΔΕΔΥ, άλλοι φορείς και πολίτες) αναπτύχθηκαν τα επιχειρήματα αντισυνταγματικότητας της Υπουργικής Απόφασης, τα οποία είναι ήδη αρκετά γνωστά και τα οποία έχουν παρουσιασθεί και στο παρελθόν (δείτε Απόψεις γύρω από τη νομιμότητα επιβολής του νέου ειδικού "τέλους ακινήτων" και Το κείμενο της προσφυγής στο Συμβούλιο της Επικρατείας, κατά του "ειδικού τέλους ακινήτων"). Όμως, ακούστηκαν και άλλα επιχειρήματα τα οποία επίσης παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Μερικά απ’ αυτά είναι:

- Ο δικηγόρος κ. Στάθης Μπακάλης (μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής Νομικών Θεμάτων του Συλλόγου μας) ανέφερε ότι, το έτος 1986, το Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο της Καρλσρούης, εξέδωσε απόφαση σύμφωνα με την οποία δε μπορεί να φορολογηθεί ένα ακίνητο το οποίο δεν αποφέρει έσοδα. Παράλληλα, το Συνταγματικό Συμβούλιο της Γαλλίας, το 1998, αποφάσισε ότι δε μπορεί να φορολογηθεί ένα ακίνητο σε ποσοστό άνω του 50% των εσόδων που αυτό δημιουργεί.

Οι πληροφορίες αυτές προκάλεσαν το ενδιαφέρον του Προέδρου του ΣτΕ, κ. Παναγιώτη Πικραμμένου, ο οποίος ζήτησε να πληροφορηθεί ποιά είναι η συνολική φορολογική επιβάρυνση την οποία υφίσταταται ένα ακίνητο στην Ελλάδα. Ζήτησε δε, από τους δικηγόρους που αναφέρθηκαν στα σημεία αυτά, να του προσκομίσουν μαζί με το υπόμνημά τους, μία σχετική μελέτη επ’ αυτού, καθώς επίσης και αντίγραφα των παραπάνω αποφάσεων των συνταγματικών δικαστηρίων της Γερμανίας και της Γαλλίας.

- Ένα άλλο επιχείρημα που διατυπώθηκε είναι ότι ο νόμος αντιμετωπίζει διαφορετικά τις διάφορες κατηγορίες ανέργων, αφού υπάρχουν άνεργοι που είτε δεν είναι εγγεγραμμένοι στον ΟΑΕΔ, είτε είναι ελεύθεροι επαγγελματίες οι οποίοι δεν έχουν εισοδήματα, αλλά δεν έχουν κλείσει ακόμη τα βιβλία τους.

- Οι συνήγοροι του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, μεταξύ των άλλων, υποστήριξαν ότι δε μπορεί η Κυβέρνηση να επικαλείται διαρκώς “επείγοντα ζητήματα εθνικού συμφέροντος”. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι, από την ψήφιση του μεσοπρόθεσμου προγράμματος, με την επίκληση αυτού του λόγου έχουν ήδη ψηφισθεί 43 νομοθετήματα.

- Στη συνέχεια πήρε το λόγο ο κ. Προκόπης Παυλόπουλος, με την ιδιότητα του δικηγόρου και ως εκπρόσωπος του Προέδρου του Δ.Σ.Α. κ. Αδαμόπουλου. Ο τέως υπουργός και νυν βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας, ανέπτυξε διάφορα επιχειρήματα για την αντισυνταγματικότητα του νόμου, όπως άλλωστε είχε κάνει και στη Βουλή, πριν από ενάμιση περίπου μήνα. Μεταξύ των άλλων, σημείωσε και κάτι το οποίο μάλλον είχε διαφύγει της προσοχής όλων και το οποίο, κατά τον βουλευτή, αποδεικνύει ότι ακόμη και η Κυβέρνηση θεωρεί ότι το “ειδικό τέλος ακινήτων” είναι τελικά φόρος.
Όπως ανέφερε ο κ. Παυλόπουλος, στην εισαγωγική έκθεση του Προϋπολογισμού του 2012, το Υπουργείο Οικονομικών αναφέρει ότι “τα έσοδα από τους φόρους περιουσίας κατά το 2012...”, υπονοώντας βεβαίως τα έσοδα από το “ειδικό τέλος ακινήτων”!
Επίσης, ο κ. Παυλόπουλος (ορθά κατά την άποψή μας) ανέφερε ότι, η επιβολή του τέλους ακινήτων, καταλήγει να επιδρά αρνητικά στον τομέα της οικοδομής. Έτσι, με δεδομένη τη μεγάλη σημασία του τομέα αυτού στην οικονομία μας, η εφαρμογή του τέλους ακινήτων καταλήγει να έχει αρνητική επίδραση στην οικονομία, την οποία -υποτίθεται- επιχειρεί να προστατέψει.
Τέλος, σε σημείο της αγόρευσής του, ο κ. Παυλόπουλος έκανε ιδιαίτερη μνεία στην πτωτική τάση των τιμών των ακινήτων και σημείωσε ότι οι αντικειμενικές τιμές των ακινήτων είναι σήμερα σημαντικά υψηλότερες από τις εμπορικές.

- Άλλος δικηγόρος, ανέφερε ένα απόσπασμα από την ομιλία του Ελευθερίου Βενιζέλου κατά την πρώτη πανηγυρική συνεδρίαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, στις 17 Μαϊου 1927. Ο αγορητής επικεντρώθηκε στο παρακάτω απόσπασμα:
“Βέβαια δεν σας υπόσχομαι ότι η κυβέρνησις εκ προθέσεως θα διαπράξη παρανομίαν δια να σας δώση την ευκαιρίαν ν΄ ακυρώσητε  την πράξιν της και την επαναφέρητε εις την τάξιν. Άλλωστε αν η αρχή της σοφίας είνε ο φόβος του Κυρίου, η λειτουργία του συμβουλίου της επικρατείας είνε η αρχή ίσως περισσοτέρας προσοχής εκ μέρους των κυβερνώντων όπως αποφεύγουν παρανόμους πράξεις. Αλλ΄ όσην προσοχήν και αν δείξωμεν είνε ανθρώπινον να υποπέσωμεν και εις παρανόμους ενεργείας. Όταν δε έστω και άνευ προθέσεως διαπράξη η κυβέρνησις καμμίαν παρανομίαν και έλθη το συμβούλιον της επικρατείας να της πη ότι της ακυρώνει την πράξιν της ταύτην, σας βεβαιώ ότι θα έλθω προσωπικώς να συγχαρώ και να σφίξω το χέρι του προέδρου και των μελών του συμβουλίου της επικρατείας, διότι υπενθύμισαν εις την κυβέρνησιν ότι δεν έχει το δικαίωμα να παρανομή.”

Το απόσπασμα αυτό προκάλεσε αίσθηση στην αίθουσα της Ολομέλειας, αλλά και την παρέμβαση του Προέδρου του Δικαστηρίου κ. Πικραμμένου, ο οποίος δήλωσε ότι: “Το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει επωμισθεί έναν ρόλο ο οποίος δε του ανήκει. Το Συμβούλιο δε μπορεί να επιλύσει συσσωρευμένα προβλήματα δεκαετιών. Εν τούτοις όμως, θα πράξει το καθήκον του”.

- Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η παρέμβαση δικηγόρου ο οποίος εκπροσωπούσε δύο ιδιώτες. Όπως δήλωσε ο συνήγορος, ένας από τους εντολείς του, κατά το 2010 είχε εισοδήματα από ακίνητα που έφθασαν στα 81.500 ευρώ, χωρίς να έχει άλλα εισοδήματα από κάποια άλλη πηγή.
Το άτομο αυτό κατέβαλε 25.500 ευρώ περίπου για φόρο εισοδήματος, 13.500 ευρώ ως προκαταβολή φόρου, 21.000 ευρώ ως ειδικό τέλος ακινήτων (ΕΕΤΗΔΕ), ενώ αναμένει περίπου 31.000 ευρώ ως φόρο μεγάλης ακίνητης περιουσίας. Δηλαδή, όπως ανέλυσε ο συνήγορος, το άτομο αυτό εισέπραξε 81,5 χιλιάδες ως έσοδα και εξ’ αιτίας αυτών των εσόδων, αλλά και των ακινήτων που διαθέτει, υποχρεούται να πληρώσει 91 χιλιάδες σε φόρους!
Ένα επιφώνημα ακούστηκε στην αίθουσα όταν ο συνήγορος ανέλυσε τους αριθμούς. Και φάνηκε ότι το επιφώνημα αυτό ήταν περισσότερο ηχηρό από την πλευρά των δικαστών.

Κατά την άποψή μας, αλλά και με βάση τις αγορεύσεις που είχαν προηγηθεί, το παραπάνω παράδειγμα αποτέλεσε το σημείο δημιουργίας έντονων εντυπώσεων, αλλά και το σημείο καμπής αυτής της δίκης. Καθώς είχε ήδη διαφανεί το ενδιαφέρον των δικαστών -και ιδίως του Πρόεδρου- να αντιληφθούν το μέγεθος των επιβαρύνσεων που υφίστανται σήμερα τα ακίνητα στην Ελλάδα, το παράδειγμα του παραπάνω ατυχούς φορολογούμενου, κατέδειξε με σαφήνεια, ότι κάτι δε λειτουργεί σωστά στο όλο σύστημα φορολόγησης.

- Στη συνέχεια αναφέρθηκε το επιχείρημα ότι, είναι άδικο να υπάρχει η ίδια φορολόγηση μεταξύ δύο όμοιων ακινήτων από τα οποία το ένα έχει αποπληρωθεί πλήρως, ενώ το άλλο εξακολουθεί να βαρύνεται με χρέη προς την Τράπεζα.

Δύσκολη, πραγματικά δύσκολη ήταν η θέση των συνηγόρων του Δημοσίου, όταν ήρθε η σειρά τους να αναπτύξουν τα επιχειρήματά τους. Και αυτό, όχι μόνον επειδή αντιμετωπίζονταν εχθρικά από το ακροατήριο (ίσως μάλιστα και από αρκετούς δικαστές), αλλά κυρίως επειδή γνώριζαν ότι τα επιχειρήματά τους δεν ευσταθούσαν.
Το Δημόσιο (που εκπροσωπούνταν από τρεις συνηγόρους) προσπάθησε να αιτιολογήσει γιατί το τέλος είναι όντως τέλος και δεν είναι φόρος. Παράλληλα, εξήγησε ότι, ακόμη και εάν το τέλος είναι ...φόρος, αυτός είναι νόμιμος!
Στη συνέχεια, η συνήγορος του Δημοσίου προσπάθησε να αναφέρει ότι “δεν πλήττονται όλα τα ακίνητα, αλλά μόνον αυτά που ηλεκτροδοτούνται”, γα να διακοπεί από τον Πρόεδρο ο οποίος ρώτησε με εμφανή αγανάκτηση: “Και μέχρι πού μπορεί να πάει” (η φορολογία);

Όμως, το επιχείρημα του Δημοσίου που πραγματικά προκάλεσε ηχηρά γέλια από την πλευρά του ακροατηρίου ήταν όταν η συνήγορος ανέφερε ότι, “άλλωστε, φαίνεται ότι οι πολίτες δεν έχουν πρόβλημα με το τέλος, αφού στην πλειοψηφία τους το έχουν πληρώσει”! Η πρόταση αυτή, πέρα από τα γέλια στο ακροατήριο, προκάλεσε το μειδίαμα του Προέδρου, ο οποίος ανέφερε: “Ας τα αφήσουμε αυτά καλύτερα”!

Γενικά, όπως είχε συμβεί και κατά τη συζήτηση του τέλους επιτηδεύματος (4 Νοεμβρίου), τα επιχειρήματα του Δημοσίου (δείτε το σύνολο των απόψεων του Δημοσίου) δεν αντικρούουν ικανοποιητικά τις σε βάρος του αιτιάσεις.

Συμπερασματικά, η εντύπωση που σχηματίστηκε από τη σημερινή συζήτηση είναι ότι, πολύ δύσκολα θα μπορούσαν να γίνουν αποδεκτές οι απόψεις του Δημοσίου, αφού οι αιτιάσεις των αιτούντων την ακύρωση του νόμου είναι ιδιαίτερα ισχυρές.
Οι δικαστές και κυρίως ο Πρόεδρος του Δικαστηρίου, φάνηκε να συμμερίζονται τις απόψεις και τα επιχειρήματα των αιτούντων.

Ο Πρόεδρος όρισε την 19η Ιανουαρίου 2011 (αρχικά είχε γραφεί λανθασμένα η 19η Δεκεμβρίου ως ημερομηνία κατάθεσης των υπομνημάτων - δείτε σχετικό άρθρο), ως την τελευταία μέρα κατάθεσης των τελικών υπομνημάτων από τους διαδίκους.
Εκτίμησή μας είναι ότι η έκδοση της απόφασης του Δικαστηρίου θα πρέπει να αναμένεται εντός του Φεβρουαρίου. Σημειώνεται ότι η απόφαση που θα εκδοθεί θα είναι οριστική.

Πριν από τη σημερινή συζήτηση, πίστευα ότι η Δικαιοσύνη, ιδίως σε  υποθέσεις τόσο μεγάλης σπουδαιότητας, είναι όντως αδέκαστη και ότι όντως αποτελεί έναν από τους λίγους εναπομείναντες “πυλώνες” της Δημοκρατίας μας.
Εξακολουθώ να το πιστεύω και μετά από τη σημερινή εμπειρία. Και μάλιστα, εξακολουθώ να το πιστεύω ισχυρότερα.
Εκτίμησή μου είναι ότι η δίκη αυτή δε μπορεί να χαθεί. Ακόμη και παρά την επίκληση των “επιτακτικών λόγων δημοσίου συμφέροντος” από την πλευρά του Υπουργού των Οικονομικών. Ακόμη και παρά το γεγονός ότι, την ίδια ώρα που διεξάγονταν η συζήτηση στο κτήριο του Αρσάκειου, μερικές εκατοντάδες μέτρα παραπέρα, στο κτήριο της Βουλής, ο Πρωθυπουργός κ. Παπαδήμος, εξηγούσε το πόσο σημαντικά είναι για τον Προϋπολογισμό τα χρήματα που εκτιμάται ότι θα εισπραχθούν από το ειδικό τέλος ακινήτων.

Στην ταραγμένη περίοδο που διανύουμε, το Συμβούλιο της Επικρατείας, καλείται να έχει λόγο στην υλοποίηση της δημοσιονομικής πολιτικής της χώρας. Εκτιμώ ότι θα πάει αρκετά παραπέρα. Και ότι τελικά, θα έχει λόγο όχι μόνον στην υλοποίηση, αλλά και στη χάραξή της.

Η αποδοχή των αιτήσεων ακύρωσης του νόμου για το ειδικό τέλος ακινήτων, θα μπορούσε να αποτελέσει μία καμπή στην ιστορία του τόπου, αφού με τον τρόπο αυτό, αφ’ ενός μεν θα επιβάλει στη δημόσια διοίκηση το αυτονόητο, δηλαδή να πάψει να νομοθετεί παράνομα και αφ’ ετέρου το απολύτως λογικό και φυσιολογικό, εν μέσω άλλωστε των “επιτακτικών δημοσιονομικών συνθηκών”: δηλαδή, να λειτουργήσει η δημόσια διοίκηση περισσότερο οικονομικά, περισσότερο αποδοτικά και να εξαντλήσει ο Υπουργός των Οικονομικών ΟΛΕΣ τις δυνητικές πηγές εσόδων και κυρίως τα έσοδα από την πάταξη, ή έστω τη μείωση της φοροδιαφυγής.

Σε μία εποχή που οι θεσμοί έχουν καταρρεύσει, το Συμβούλιο της Επικρατείας θα πρέπει να παρέμβει και να επιβάλει την απαγόρευση στον Υπουργό των Οικονομικών να κόβει “λευκές επιταγές” σε βάρος του κοινωνικού συνόλου. Το Συμβούλιο της Επικρατείας θα πρέπει να επιβάλει την αρχή της “μη υπέρβασης των φοροδοτικών ορίων” των πολιτών.
Νομίζουμε ότι θα κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση - και αυτό έδειξε σήμερα το ενδιαφέρον του Προέδρου για τα “όρια φορολόγησης” που μπορούν να επιβάλλονται στα ακίνητα. Άλλωστε, πίσω από την αρχή της “μη υπέρβασης των φοροδοτικών ορίων” των πολιτών, βρίσκεται η συνταγματική υποχρέωση του Κράτους να σέβεται και να προστατεύει την προσωπικότητα και την αξιοπρέπειά τους.


Διαβάστε τις αγορεύσεις των συνηγόρων του Συλλόγου κ.κ. Χρήστου Κλειώση και Παναγιώτη Χασιώτη.

Σχετικό άρθρο: O πλούτος των Εθνών είναι η ποιότητα των Θεσμών τους

Δείτε το site του Συμβουλίου της Επικρατείας
Διαβάστε περισσότερα για το Συμβούλιο της Επικρατείας